 |
| Άποψη της κατεστραμμένης από τους Βουλγάρους κατά την τρίτη κατοχή (1941-1944) Ιεράς Μονής Εικοφοίνισσας Παγγαίου. Οι φωτογραφίες είναι από την δεκαετία του 1960. |
 |
| Η Ιερά Μονή Εικοσοφοίνισσας σήμερα. |
και ενδεχομένως αρκετοί να δυσκολευτούν να διαβάσουν με ευκολία το κείμενο,
για τον λόγο αυτό προσπάθησα να απλουστεύσω την έκφραση σε ορισμένες προτάσεις, χωρίς φυσικά να αλλάζει το νόημα.
Η Ανάρτηση μου αυτή περιλαμβάνει μόνο τις επεξεργασμένες γλωσσικά σελίδες 34-47)
Στο τέλος της Ανάρτησης θα βρείτε όλο το σύγγραμμα σε μορφή issuu!)
Κώστας Ν. Μαδεμλής
Η δράσις της Μονής από του έτους 1866 και εντεύθεν είναι εντελώς εθνικοθρησκευτική.
Το ενδιαφέρον των Μητροπολιτών στρέφεται προς αυτήν και διά της καλλιέργειας των γραμμάτων, κατόρθωσε να διασώσει τον Ελληνισμό και τον Χριστιανισμό κατά τα δύσκολα έτη τα μετεπαναστατικά εις την Μακεδονίαν.
Ο εθνομάρτυς Σμύρνης Χρυσόστομος από του έτους 1902 έως 1912 αγωνίζεται εις ολόκληρο τον Νομό Δράμας να διαφυλάξει το ποίμνιο του από τα νύχια των Βουλγάρων και των Τούρκων.
Ιδρύει Εκπαιδευτήρια, παρηγορεί τους πάσχοντας, βοηθάει τους πονεμένους.
Το ενδιαφέρον του όμως είναι στραμμένον πρός την Ίεράν Μονήν.
Έχων βοηθόν του και τον νυν Μητροπολίτην Φιλίππων Νεαπόλεως και Θάσου κ. Χρυσόστομον (τότε διάκονός του), ιδρύει Γεωργικήν Σχολήν εις Κρομύσταν μέ τρ εις γεωπόνους, ώΐ άναφέραμεν εις προηγούμενον κεφάλαιον ήνώρθωσε τα οίκονομικά της Σχολής
Έν συνεχεία νέοι λαμπροί Μητροπολίται κοσμούν τον θρόνον της Μητροπόλεως Δράμας, όπως
ο Αγαθάγγελος Β' ό Μάγνητος (1912-1922), όστις συνέγραψε και έργον διά την Μονήν,
ο Λαυρέντιος Β (1922-1928)
ο Βασίλειος Κομβόπουλος (1935-1941) και
ο νυν Μητροπολίτης κ. Γεώργιος Μισαηλίδης,
οι οποίοι ενίσχυσαν ποικιλοτρόπως, ώστε να διατηρηθεί η ιστορικώτατη αυτή Μονή.
Άλλ' όμως η επί 1.500 ολόκληρα έτη ιστορικώτατη Μονή αγωνισθείσα επί των επάλξεών της δεν κατώρθωσε να διαφύγει την καταστρεπτικήν μανίαν των Βουλγάρων,
υπέστει δεινήν και βάρβαρον λεηλασίαν κατά το έτος 1917 από αυτούς, οι οποίοι απεγύμνωσαν αυτήν κυριολεκτικά.
Δεν άφησαν τίποτε!
Ούτε σιγίλλια,
ούτε χειρόγραφα,
ούτε κειμήλια,
ούτε άγια λείψανα,
ούτε και εικόνες.
Όλα,
ο περιβόητος αρχικομιτατζής της Βουλγαρίας Πανίτσας
μετά του
Αυστριακού Αρχαιολόγου Βλαδιμήρου Σίς,
ελεηλάτησαν,
μετέφεραν στην Βουλγαρίαν
ολόκληρο
τον κεκρυμμένο θησαυρό της Μονής και
τη ιστορική της Βιβλιοθήκην με
πάρα πολές περγαμηνάς ιστορικής άξίας.
ολόκληρο
τον κεκρυμμένο θησαυρό της Μονής και
τη ιστορική της Βιβλιοθήκην με
πάρα πολές περγαμηνάς ιστορικής άξίας.
Παρακάτω εκθέτω Εκθέσεις του τοποτηρητού της Ίερας Μητροπόλεως Δράμας όπως και του Ηγουμένου της Μονής Νεοφύτου μετά πλήρους καταλόγου ζημιών της Μονής και των Μοναχών :
Έν Δράμα την 12η Οκτωβρίου 1918
Πρός την А. Π. τον Μητροπολίτην Θεσσαλονίκης κ.κ. Γεννάδιον ως Προέδρον του Σ. Εκκλησιαστικού Αρχιερατικού Συμβουλίου
Είς Θεσσαλονίκην
Οι απαίσιοι της φυλής μας εχθροί Βούλγαροι που ενεργούν πάντοτε με τις άγριες ορμές της κτηνώδους τους φύσης,
εκτός της προσβολής της ζωής της τιμής και της περιουσίας των δυστυχισμένων Ελλήνων της Ανατολικής Μακεδονίας, τόλμησαν οι βάνδαλοι να ιεροσυλήσουν και επί της σπουδαίας και Ιστορικής Μ. Σαυροπηγιακής και Πατριαρχικής Μονής της Εικοσιφοινίσσης, η οποία εκτός της σημαντικής της περιουσίας περιέκλειε και μέγαν εθνικόν σεχειρόγραφα πάνω σε μεμβράνη και μή και αρχαία ιερά σκεύη και κειμήλια πλούτον.
Καθ’ ας κατώρθωσα προχείρως νά συγκεντρώσω πληροφορίας ή άπογύμνωσις και ή σύλησις της είρημένης Ί. Μονής εγένετο κατά την κατωτέρω περιγραφήν.
Αμέσως μετά την καταπάτηση των Ελληνικών εδαφών της Ανατολικής Μακεδονίας από τους προαιωνίους εχθρούς της φυλής μας Τούρκους και Βουλγάρους , στρατός τουρκικός, αφού έπέφερε τον όλεθρον και την καταστροφήν στις ακμαζούσες κωμοπόλεις του Παγγαίου και ειδικά την δυο φορές σκληρώς δοκιμασθείσα κωμόπολιν του Δοξάτου, περιεκύκλωσαν την Ι. Μονήν και χωρίς να προβούν σε άλλο έκτροπο εκτός του δαρμού ενός ή δύο μοναχών έφυγαν πέρνοντας περί τα 500 αιγοπρόβατα περίπου.
Ό,τι σεβάσθησαν οι Τούρκοι, αυτό απετόλμησαν οι Βούλγαροι.
Κάποιος Βλαδίμηρος, Αυστριακός υπήκοος κάτα από την ιδιότητα του αρχαιολόγου επεσκέφθηκε την Ί. Μονήν και περιεργάσθηκε την Βιβλιοθήκην και το Σκευοφυλάκιον της, έτσι κατώρθωσε νά γίνει ενήμερος και της τελευταίας κρύπτης, όπου περιεκλείετο οπλούτος της I. Μονής.
΄Υστερα από λίγες μέρες σπείρα Βουλγάρων μετημφιεσμένοι με προσωπίδες ωςΤούρκοι, επίκεφαλή είχαν κάποιον Γαβριήλ, άλλοτε υποτακτικόν ενός πατρός της Ί. Μονής που είχε ήδη πεθάνει, εμφανίστηκε στην Είσοδο της Ι. Μονής και αφού τους μεν Τούρκους στρατιώτας της φρουράς, την οποίαν είχαν ζητήσει οι πατέρες από το Φρουραρχείο λόγω των συχνών ενοχλήσεων, τις οποίες είχε η Ι. Μονή από τους Μπασιμπουζούκους στρατιωτών Βουλγάρους αφώπλισε, δωροδόκησε τους δύο Βουλγάρους στρατιώτας, οι οποίοι φρουρούσαν την είσοδον της Ι.Μονής.
Μετά μπήκε στην Ί. Μονή και περισυνέλεξε ό,τι υπήρχε πολύτιμο και ανεκτίμητο συγχρόνως στη Ί. Μονή,
όπως λ.χ. μεγάλην ποσότητα χρυσού και αργύρου, ολόκληρη τη βιβλιοθήκη η οποία περιείχε εκτός άλλων χειρογράφων και 160 επί μεμβράνης,
βαρύτιμον Άρχιερατικήν στολήν,
πολύτιμα ιερά σκεύη και άμφια,
δύο μεγάλης αξίας Εύαγγέλια,
εκ των οποίων το ένα επί μεμβράνης και ενδεδυμένο με χρυσό, σμάλτου και πολυτίμων λίθων και διαμαντών
και έν γένει όλα όσα βρέθηκα στο Θησαυροφυλακίο της Μ. Μονής, καθώς και αρχαίους πολυτίμους σταυρούς.
Το περίεργον είναι ότι, κατεθυνόταν η σπείρα των Βουλγάρων αμέσως και στους πιό αποκρύφους και στα πιο απόκεντρα μέρη ακόμη και στην στέγην βρισκόμενες κρύπτες, τις οποίες οι περισσότεροι των πατέρων δεν γνώριζαν και τούτο οφείλεται στις οδηγίες που πήραν από τον Βλαδίμηρο και ειδικά από τον αρχηγότης σπείρας Γαβριήλ.Αυτοί που σύλησαν τον ανεκτίμητο αυτοόν θησαυρό της Ί. Μονής ήταν Βούλγαροι Κομητατζήδες μεταξύ των οποίων ύπήρχε και ο γνωστός αρχικομητατζής Πανίτσας.
Το Ηγουμενοσυμβούλιον έσπευσε μεν να καταγγείλη την κακοήθη αυτή και βδελυρά πράξη στις Βουλγαρικές Αρχές, στον Νομάρχην και τον Φρούραρχον, καθώς και εις τα Δικαστήρια, αλλά δυστυχώς το αποτέλεσμα ήταν, ότι προέβηκαν οι αρμόδιοι σε χλιαρές και τυπικές ανακρίσεις και στο τέλος απεφάνθησαν ότι δεν ευθύνονται για αυτή την πράξη, αλλά οι Τούρκοι.
Το γελοίον είναι, ότι ενώ προσεποιήθηκαν οι επίσημες Βουλγαρικές Αρχές, ότι δρομολόγησαν ανακρίσεις για την ανακάλυψη των δραστών, οι ίδιες επισήμως ύστερα από λίγο χρόνο αφού εξόρησαν τους πατέρες της Ι. Μονής, προέβηκαν σς αρπαγήν ολοκλήρου της περιουσίας της Ι. Μονής σε αιγοπρόβατα περί τό 200 και σε χαλκώματα, αποσκευές και επιπλώσις, κατά την γνωστήν συνήθειαν των Βουλγάρων, όπου βαγόνια ολόκληρα επίπλων και υλικών απέστελλονταν στην Βουλγαρίαν.
Τα κειμήλια της Ί. Μονής κατά την κοινήν γνώμην πουλήθηκαν αντί ευτελούς τιμής σε Αυστριακούς και Γερμανούς.
Ήδη πλέον δέν απομένει, παρά οι τέσσαρες τοίχοι της Μ. Μονής και η θαυματουργός εικώνα της Παναγίας απογεγυμνωμένη (μετά την αφαιρέση του παχυτάτου από χρυσό καλύμματος της), την οποία απεπειράθηκαν να αποκομίσουν, αλλά κατά την αφήγηση των περιοίκων χριστιανών δεν κατορθώσαν να μεταφέρουν γιατί κατοπιν θαυματουργικής ενεργείας απέκτησε μεγάλο βάρος και έτσι την αφήσαν κάτω εντός βορβόρου, την οποίαν και απεκατέστησαν ευσεβείς χριστιανοί στην θέσιν της, μετά την αναχώρηση των Βουλγάρων από την περιφερεία εκείνη.
Και η μέν άλλη περιουσία της Ι. Μονής είναι δυνατόν σύν τώ χρόνω να αποκατασταθεί δια της συνετής και καλής διαχειρίσης από τους πατέρες της Ι. Μονής των κτημάτων και των ευσεβών δωρεών των περίοικων χριστιανών, καθώς και διά των σοφών οδηγιών και συντελεστικών μέτρων, τα οποία θα ήθελε λάβει τό ’Εκκλησ. ’Αρχιερ. Συμβούλιο.
Αλλά η καταστροφή η οποία έπληξε τον Έθνικόν πλούτον της Μονής είναι ανεπανόρθωτος και δεν υπάρχει χριστιανός, ο οποίος δέν δοκίμασε μεγάλην οδύνην στήν ψυχή του για αυτή την καταστοφή.
........
Ό τοποτηρητής της Ι. Μητροπόλεως Δράμας
Θεουπόλεως Γεννάδιος
---------------------------------------------------------------------------------
Έκθεσις του Ηγουμένου της Ιέρας Μονής Εικοσιφοινίσσης
ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΙΣ
Των μαρτυρίων των πάτερων της 'Ιεράς Μονής Εΐκοσιφοινίσσης
εν ΙΙαγγαίω και της συλήσεως Αυτής υπό των Βουλγάρων.
Έτος 1916
Αυγούστου 1. Διεδόθη ο λόγος ο Βουλγαρικός στρατός υπό διοίκησιν Γερμανικήν εφθασεν εις την επαρχίαν Δράμας, βαίνει πρός συνάντησιν του έχθρού.
Επομένως ουδείς φόβος εις τους κατοίκους, καθ’ ότι δήθεν ό Βασιλεύς Κωνσταντίνος και ό Κάϊζερ υπέγραψαν συμφωνίας οτι ούδεμίαν ζημίαν και βλάβην εις άνθρώπους και περιουσίας θα προξενήση ό Βουλγαρικός στρατός.
Αί έν τή Μονή παραθερίζουσαι οίκογένειαι παρέτειναν την διαμομονήν αύτών ενταύθα ενεκα της φήμης ταύτης, προσετέθησαν δΐ και άλλαι τινές,
Αυγούστου 5. Βλέπομεν συρροήν γυναικοπαιδών ανυπόδητων ενταύθα έκ Δοξάτου, άτινα έφευγον πρός ανέυρεσιν ασύλου, άλλ’ ούτε έδώ τόπος άσφαλείας ζωής δι αύτά ενεκα τού μεγάλου τρόμου, καίτοι ήθελήσαμεν διά παρηγόρων λόγων νά ένθαρρύνωμεν αύτά μετά τινας δ’ ήμέρας άνεχώρησαν.
Αυγούστου 8. Εύρέθη ή Μονή εις δύσκολον θέσιν ποιον έκ των δύο νά προτίμηση, νά φύγωσιν οί πατέρες ή νά μείνωσιν, όπότε μετά δύο ημέρας άνεχώρησαν εις Θάσον έκ των Αδελφών της Μέρας Μονής μόνον ό Γρηγόριος Ίερομ. και Βησσαρίων 'Ιεροδιάκονος, όστις μάλιστα ό τελευταίος έγκατέλιπεν έδώ την γραίαν μητέρα και τους άδελφούς του, οί δέ λοιποί πατέρες μή έχοντες ούδεμίαν όδηγίαν έκ τού Επόπτου της Μονής Μητροπολίτου Αγίου Δράμας Κου ’Αγαθαγγέλου, έμειναν έντός της Μονής αίσιοδοξούντες.
Αυγούστου 9. Ό Βουλγαρικός τρόμος ώδήγησεν ενταύθα έκ Σερρών και αλλας οίκογενείας, ως δήθεν τό Παγγαίον ορος θά μείνη απάτητον υπό των Βουλγάρων, μάλιστα και ό Μητροπολίτης Σερρών Απόστολος, ήπατατο ύπό τοιαύτης Ιδέας.
Αυγούστου 11. Αξιωματικός τις τού Ελληνικού Στρατού οδηγών τον στρατόν του εις Καβάλαν και διερχόμενος κάτωθεν της Μονής διά πόρτους (τό μέρος τούτο ονομάζεται πόρτος, διότι άφ΄ ένός μέν τό απότομον όρος, άφ’ έτέρου δέ τα τενάγη της πεδιάδος των Φιλίππων άφήνουσι μικράν δίοδον δέκα μέτρων) άνήλθε μετά πορείαν μιας και ήμισείας ώρας μέχρι ημών, τό μέν ίνα παραλάβη την οίκογένειάν του, ήτις κατέφυγεν εις την Μονήν έκ φόβου των Βουλγάρων, τό δέ, ίνα έγχειρίση εις ημάς έγγραφα της υπηρεσίας του, ως εις μέρος άσφαλές, άτινα έγγραφα μετά ταϋτα έξηφάνισαν οί Βούλγαροι.
Λόχος Τουρκικού στρατού άναμίξ μετά άτάκτου τοιούτου περιεκύκλωσαν το χωρίον Νικήσιανην γειτονικόν της Μονής και πυροβολούντες αδιακρίτως εφόνευσαν κατοίκους τινάς, τον δέ Λεωνίδαν Κουντούδη οίκτρώς κατεκρεούργησαν έξωθεν τού χωρίου. Όμοίαν επίσης τύχην εύρε και τό χωρίον Τσερεπλιάνη ύπό όμοιων, ένθα έντός τού χωρίου κατεκρεούργησαν διά πελέκεων τον Δήμαρχον Ροδολείβους Βασίλειον X ' Παππίδην.
Μετά δύο ημέρας ο αύτός στρατός περιζώνει τό χωρίον Κρομίστα πρός αφόπλισιν, πράξαντες πάντα τα όργια πλήν φόνου και μεταχειρισθέντες βασανιστήρια χάριν χρημάτων.
Άποστέλλομεν εις Δράμαν τους Ίερεμ. Ιάκωβον και Σάββαν, ίνα πρός φύλαξιν της Μονής παραλάβωσιν εκείθεν φρουράν Βουλγαρικού στρατού και ο μέν Διοικητής Δράμας στατηγός Δάνεφ έφάνη πρός τούτο απράθυμος,
τουναντίον δέ προθυμότατος εφάνη εις τούτο ό αρχιληστής της Βουλγαρίας οπλαρχηγός Πανίτσας, οστις αποστέλλει ημίν υπέρ τους δέκα κομητατζήδες, (υπάρχουσιν έποχαί όπότε οί λύκοι φυλάττουσι τα πρόβατα) οίτινες διελθόντες έκ της Μονής ουδεμίαν βλάβην επέφερον τότε, επιφυλασσόμενοι, ως Θά ίδωμεν, νά έκτελέσωσι τον προορισμόν των μετά ταύτα.
Ούτοι έντεύθεν διεσκορπίσθησαν εις τα όπισθεν και πρός νότον του Παγγαίου κείμενα χωρία, ένθα δέν εσεβάσθησαν ούτε περιουσίαν, ούτε τιμήν ούτε και αύτην την ζωήν των κατοίκων, τότε Βούλγαροι και Τούρκοι κατεκρεούργησαν τον έκ Μπομπλιάνης 'Ιερέα Ίωάννην δια την προηγουμένην πατριωτικήν δρασιν του αποκόπτοντες έν πρός έν διά μαχαίρας τα άκρα τού σώματός του και έξορύττοντες τους οφθαλμούς του.
Οκτωβρίου 3. Ό έκ των Πρεσβυτέρων της Μονής και ό μάλλον ευυπόληπτος μεταξύ των χριστιανών λόγω ήλικίας προηγούμενος Μακάριος απήλθεν εις Πράβιον μετά του υπαλλήλου ήμων Κωνσταντίνου Παράσχου ανεπιστρεπτεί, διότι συλληφθέντες εις τό χωρίον Νταγονίτσι και κατακρεουργηθέντες έρρίφθησαν εντός κενού φρέατος, ενθα και ό έκ Παλαιοχωρίου Γεώργιος Καραγεώργης κατά τό έπόμενον έτος 1917.
Οκτωβρίου 15. Στρατιώτης τις έκ τού έν Βιτάστη διαμένοντος Τουρκικού στρατού ήλθεν εις τα αιγοπρόβατα Κορμίστης, ϊνα κλέψη, έδω δέ έφονεύθη θπ’ άγνώστων.
Οί Τούρκοι τον φόνον τούτον άπέδοσαν εις τους χριστιανούς της Κρομίστης και περικυκλώσαντες τό χωρίον, έπίεσαν αρκετά τους κατοίκους, έξ ών δύο ό Νικόλαος Άμπατζής και Γεώργιος Ματζίρης κατέφυγον εις την Μονήν. Τούτο καλώς πληροφορηθείς ό Τούρκος λοχαγός έρχεται μετά τού στρατού του ενταύθα ώρα 8 μ.μ., ινα συλλάβη αύτους και τούτο μέν δέν κατώρθωσε, διότι ούτοι προ 4 ώρών εφυγον έκ της Μονής, παραλαμβάνει όμως και άττάγει έμέ τον Ηγούμενον και Μάξιμον τον Ζωγράφον και όδηγει ή μάς ένώπιον τού Ταγματάρχου του ευρισκομένου τότε εις απόκεντρα και επίφοβα μέρη πλησίον της Άγγίστης.
Ή άναχώρησις ημών έκ της Μονής ύπήρξε λίαν σπαραξικάρδιος τό μέν έκ του συννεφώδους και σκοτεινού ούρανοϋ (άστραπαί βρονταί, φοβερώτατα διέσχιζον τό κενόν) τό δ’ ένεκα της κωδωνοκρουσίας έκείνην την στιγμήν, ήτις έγένετο πρός τιμήν και κολακείαν των Τούρκων.
Οί πατέρες λίαν συγκεκινημένοι, δακρύοντες και μετά λυγμών προέπεμπον ήμάς τεθέντας έν τω μέσω των στρατιωτών, ίνα μή δραπετεύσωμεν εις τό αύτό μέρος ώδηγήθησαν πρό έβδομάδος και δεκαπέντε περίπου χωρικοί Νικησιάνης έκ των τα πρώτα φερόντων, ών ή τύχη ήγνοειτο, διότι μέχρι της άναχωρήσεως ήμών ούτε έπέστρεψαν ούτε κάν έγνώριζον οί οίκεϊοι των, άν ζώσι και πού ενρίσκονται. Ή Μονή έβυθίσθη εις πένθος, διότι πρός ώραν έχασε διά παντός έτέρους δύο άδελφούς. Μετά τριήμερον όμως άπουσίαν οί άπέλπιδες και άπολωλότες έπιστρέφουσι και πάλιν εις την Μονήν σώοι.
Οκτωβρίου 23. Πέντε Τούρκοι στρατιώται (τούλάχιστον έκ της περιβολής αύτών και της διαλέκτου έφαίνοντο τοιούτοι) ώραν 4 μ. μ. ήλθον εις την Μονήν (τήν αύτήν ήμέραν λίαν πρωΐ έπεσκέφθησαν ήμδς διά διαφόρους ύποθέσεις κάτοικοι Νικησιάνης Οπέρ τους 20 και τέσσαρας Όθωμανοί έκ τού χωρίου Γκόριαν (νύν Γεωργιανή) είσερχόμενοι δέ οί στρατιώται έθεσαν εις την θύραν σκοπόν έφ’ όπλου λόγχην έχοντα και έκλεισαν την μεγάλην θύραν και άφού είπον ότι δήθεν έρχεται και άλλος στρατός, ό οποίος όμως θά διανυκτερεύση έξω της Μονής, ήρχισαν οί 4 κακούργοι νά άπειλούν ήμας ότι θά μάς σφάξουν και θά καύσουν, διότι δεχόμεθα έντός της Μονής και τρέφομεν αντάρτας (τοιουτους έθεώρησαν τους άνω χωρικούς) και άφού έκλεισαν έντός τού Καθολικού Ναοϋ Μοναχούς, υπηρέτας και επισκέπτας (πλήν των 4 τούρκων της Γκοριάνης, οίτινες φρονούμεν ότι εχρησίμευσαν προδόται και κατάσκοποι) έκράτησαν έν τω Ήγουμενείω έμέ, τον Ηγούμενον, και τους συμβούλους Ιάκωβον, Σάββαν και Μάξιμον και των μέν τριών τελευταίων έδεσαν όπισθεν τάς χεΐρας σφικτά, έμέ δ’ άφήκαν διά τον έξής λόγον.
Τρεις έκ των άνω χωρικών έπισκεπτών τους Χριστόδουλον Παρασκευάκον, Χριστόδουλον Δούκαν και Άνδρέαν Σκλαρήν δέσαντες τάς χείρας όπισθεν τους έστρωσαν κάτω εις τα μάρμαρα και ήρχισαν νά τους δέρωσι μέ ξύλον χονδρόν στηρίξαντες την λόγχην εις τον λαιμόν των, επυράκτωσαν δέ και σίδηρον και ένίοτε είσήγον αύτόν εις τα στόματά των και κατέκαιον τάς γλώσσας των, φρίκη!
έμέ δέ έκράτησαν ίνα βλέπω τα μαρτύρια τα άνήκουστα και άνεκδιήγητα ταύτα, ώστε ως θά ίδωμεν, όταν θά άρχίσωσιν νά ληστεύωσι τους Μοναχούς τον ένα κατόπιν του άλλου μέχρι του τελευταίου έγώ νά πείθω αύ τους νά προσφέρωσι τό ζητούμενον χρήμα άπροφασίστως, μάλιστα διετάχθην νά διηγούμαι εις τους Μοναχούς τουρκιστί τα όσα έπαθον οί ανωτέρω τρεις χωρικοί. Ούτω προβάλλοντες ως αιτίαν τον αφοπλισμόν ήρχισαν την άφαίμαξιν του Ταμείου της Μονής και των Μοναχών, ήτις διήρκεσεν έττί ττέντε όλας ώρας. Άφήρεσαν δέ και συναπεκόμισαν μεθ’ έαυτών οί κακούργοι χρηματικόν ποσόν εις χρυσόν και χαρτονομίσματα 700 λίρας Τουρκίας.
Νοεμβρίου 8. Τούρκοι άτακτοι στρατιώται και χωρικοί έκλεψαν άνω των πεντακοσίων αίγών.
Έτος 1917
Ίανουαρίου 7. Έκλεψαν περί τάς τριακοσίας αίγας.
Ίανουαρίου 15. Επίσης οί αύτοί έκλεψαν περί τάς όκτακοσίας αίγας.
Φεβρουάριου 11. Έκλεψαν περί τάς έξακοσίας αίγας.
Δι’ όλας αύτάς τάς κλοπάς διεμαρτυρόμεθα εις τον στρατηγόν Τάνεφ και εις τον τότε έλληνα νομάρχην άνευ αποτελέσματος.
Τά αιγοπρόβατα καθ’ όλον έκείνον τον χειμώνα ως και πάντοτε διεχείμασαν έξω εις τό βουνόν. Οι δέ κλέπται των αίγών διηρούντο εις δύο ομάδας, ων η μέν άφήρει τα ζώα έκ τών χειρών των ποιμένων, ή δέ ετέρα διά πυροβολισμών άπησχόλει την φρουράν την ώραν της κλοπής (τήν της Μονής φρουράν) κυρίως όμως ήρχετο νά συνεννοηθή μετ’ αύτής, διότι κατόπιν των πυροβολισμών κατά την νύκτα έξήρχοντο οί Βούλγαροι φρουροί της Μονής και μετά τρίωρον ή τετράωρον ή και όλονύκτιον άπουσίαν έπέστρεφον ούτοι άπρακτοι, λέγοντες ότι καίτοι ευμον τάς αίγας δέν ήδυνήθησαν όμως νά τάς έπιστρέψωσι πλήν ελάχιστων.
Μαρτίου 27. Μεγάλη Έβδομάς, έβδομάς των παθών τού Κυρίου ήμών I. X. και των Μοναχών.
Τήν Μεγάλην Δευτέραν της έβδομάδος και ώραν 2 μ. μ. ό Βούλγαρος όπλαρχηγός Πανίτσας μέ όλα τα γνωστά παλληκάρια του κωί ό Βλαδίμηρος Σίς, Αύστριακός την καταγωγήν, Βούλγαρος ύπήκοος αρχαιολόγος, καθηγητής τού έν Σόφιφ Πανεπιστημίου (τουλάχιστον ό ίδιος εδωκεν τοιαύτας συστάστεις οτε ειργάσθη εις την Βιβλιοθήκην της Μονής) και τυμβωρύχος των άρχαίων μνημείων έν Φιλίπποις κατά τον χειμώνα τού 1916— 17, ούτοι λέγω μετά τινων χωρικών Όθωμανών ήλθον εις την Μονήν και άφού προηγουμένως πρός ήμετέραν απάτην άφώπλισαν άμφοτέρας τάς φρουράς (ύπαρχούσης τότε τουρκικής) συνήθροισαν και έκλεισαν Μοναχούς τε και ύπηρέτας εις τό στέγασμα τού νέου φούρνου.
Μετά ταύτα έξήγαγον έκειθεν έμέ τον Ηγούμενον, τον προηγούμενον Βιτάλιον και τον γέρο Γερμανόν σύμβουλον και ώδήγησαν ήμάς εις τό σκοτεινόν υπόστεγον του παλαιού φούρνου (τόπος καραμανιώλας).
Έκεί δέ άφού ώδηγήθημεν βιαίως και τυπτόμενοι διά των ύποκοπάνων των όπλων πρώτον καθήκον έθεωρήσαμεν νά συγχωρήσωμεν άλλήλους και τους πάντας, επειδή προεβλέπομεν ότι ζωή δι’ ήμάς δέν ύπάρχη πλέον.
Μετά παρέλευσιν σχεδόν ώρας παρουσιάσθη ο Κώτσιος Τσιαπκίνης έκ τού χωρίου Λειβάδιστα (άρκετοί λησταί, πρώην γνωστοί, την στιγμήν εκείνην άνεγνωρίσθησαν ύφ’ ημών) μεθ’ έτέρων δύο και έζήτει νά παραδώσωμεν τα όπλα, πυροβόλα και μυδραλιοβόλα, χρήματα χιλίων λιρών και τελευταίον την ζωήν μας, λέγων ότι εχει τελευταίας πληροφορίας περί όπλων.
Πεντάκις άλληλοδιαδόχως έδάρημεν οι τρεις άνωτέρω προϊστάμενοι της Μονής.
Μετά ξυλοκόπημα μιας ώρας βλέπομεν ότι άλλοι έθεσαν πυρ εις την μεταξύ άγίας Βαρβάρας και καθολικού Ναού αύλήν και έκαιον τα έν χρήσει έντυπα βιβλία του Ναού και τα ενδύματα των Μοναχών ευρισκόμενα εντός του Ίεροϋ,
ίνα νομίσωμεν μετά ταύτα ότι η κλαπείσα βιβλιοθήκη και τα λοιπά διάφορα Ιερά άμφια έκάησαν εκεί.
Επίσης άκούομεν (ταύτην την στιγμήν έμείναμεν μόνοι) ισχυρούς, φοβερούς κτύπους έντός τού Ναού και τα πέριξ δωμάτια.
Καίτοι δέ εύρισκόμεθα ήμιθανεΐς και ευαίσθητοι, άντιληφθέντες όμως τάς έν τή αύλή φλόγας και τους κτύπους τήδε και κείσε εθεωρήσαμεν χιλιάκις προτιμότερον νά φονευθώμεν πριν ή ίδωμεν την Μονήν παρανάλωμα του πυρός και ταφώμεν εις τα ερείπια Αύτής.
Ή αγωνία των κακούργων διήρκεσε 4 ώρας,
τα δέ κλοπιμαία έκ της βιβλιοθήκης εις διάφορα χειρόγραφα έκ μεμβράνης και παπύρου έκ του Σκευοφυλακείου, εις Ιερά άμφια Βυζαντινής τέχνης χρυσά και άργυρά άντικείμενα άμυθήτου πλούτου και εις χρυσόβουλα, σιγίλλια και τίτλους (φιρμάνια) ιδιοκτησίας και λοιπά αντικείμενα άρχαίας τέχνης πάντα ταύτα έφορτώθησαν εις 18 ημιόνους και μετεφέρθησαν εις Δράμαν.
Τήν Ίστορικήν άξίαν αυτών ουδείς θά δυνηθή νά περιγράψη.
Μετά την άναχώρησιν των κακούργων, μόλις εμείναμεν έλεύθεροι διεσκορπίσθημεν άπαντες οί Μοναχοί εις τα κελλία μας πεφοβισμένοι.
Έγώ δέ και ό προηγούμενος Βιτάλιος περιεβλήθημεν κατά τους πρακτικούς Ιατρούς δέρματα αιγών νωπά, μεταχειρισθέντες και άλλα φάρμακα πρόχειρα, εμείναμεν δέ έπί ένα μήνα κλινήρεις.
Μετά ταύτα ήλθον πρός έξακρίβωσιν της ιεροσυλίας και άνακρίσεις διάφοροι άξιωματικοί Βούλγαροι και Τούρκοι οίτινες έπέρριπτον την ένοχήν οι μέν εις τους δέ. Ημείς δ’ ύπ’ αύτών έρωτώμενοι έλέγομεν «άτακτοι στρατιώται μέ ενδύματα Τουρκικού στρατού και ελλιπώς ωμίλουν την Τουρκικήν».
Ιουνίου 23. Βούλγαροι στρατιώται μετά τού έπί κεφαλής αυτών άξιωματικού ήλθον εις την Μονήν και άπήγαγον και έςώρισαν ήμάς πάντας ανεξαιρέτως (τινές ήμών άσθεν εις , άλλοι ένενηκοντούντεις) άπαγορεύσαντες ρητώς νά συναποκομίσωμέν τι έκ της Μονής, εί μή άσπρόρρουχα έως πέντε οκάδων βάρους. Τήν έπαύριον λίαν πρωί μετά την Θείαν λειτουργίαν ώδηγήθημεν εις Δράμαν. Τήν αύτήν ήμέραν συναπεκόμισαν εις Δράμαν άπαντα τα κτήνη κατόπιν δέ άπασαν την ύπολειφθεισαν περιουσίαν της Μονής κατερημώσαντες αύτήν.
Έτος 1918
Όκτωβρίου 10. Έπεστρέψαμεν άπαντες οι έξορισθέντες Μοναχοί πλήν τού Ίεροδιακόνου X” Δωροθέου άποθανόντος έν τή έξορία έν ήλικία 88 έτών. Εύρομεν την Μονήν έρημον παντός. ΕυρέΘησαν δ’ έντός Αύτής άγρια αιμοβόρα ζώα και τα άγρια χόρτα της αυλής έδήλουν την έρήμωσιν της Μονής.
Νύν δέ ή Ελληνική ήμών Σεβαστή Κυβέρνησις ή πανσθενής δύναται νά εξακρίβωση τα τοιούτον την σύλησιν δηλ. και έρήμωσιν της Μονής, νά συλλάβη τους δράστας και ν’ άνεύρη τα κλαπέντα.
Έπεται ό κατάλογος των ζημιών :
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ
'Ιερών αμφίων και σκευών και 'Αγίων Λειψάνων των φυλαττομένων έν τω Σκευοφυλακείω της Ί. Μονής της Είκοσιφοινίσσης.
Τμήμα Α' Αρχιερατικά ’Άμφια
Μανδύαι : Μετάξινοι διαφόρων χρωμάτων 4
Σάκκοι : Χρυσοκέντητοι διαφόρων χρωμάτων 3
Στιχάρια: Εν χρυσοκέντητον, έτερον μετά ρόδων 2
Ωμοφόρια: Τρία μεγάλα Βυζαντιακής κατασκευής, μετά σταυρών 4, έκ μαργαριτών έν, έτερον λευκόν μετά χρυσοκεντήτων σταυρών και δύο Εικόνων τού Ί. Χριστού και έτερον κίτρινον μετά 4 εικόνων, ρία δ’ έτερα μικρά Ρωσσικής κατασκευής άτταντα 6
Μίτραι : Μία άργυρό έπίχρυσος μετά 4 Εύαγγελιστών και λίθων πολυτίμων μετά στέμματος δικεφάλου αετού, έτέρα έκ Βελούδου χρυσοκέντητος και πλήρης λίθων 2
Ράβδοι Π : (Πατερίτσαι), μία άργυρά, μία χρυσοκέντητος και δύο έπίχρυσοι παλαιαΐ 4
Επιμάνικα ζεύγη δύο: "Εν μαργαριτοποίκιλτον μετά εΐκόνων τού Ί.Χρ. Βυζαντιακής κατασκευής, έτερον άνευ μαργαριτών μετ’ Εύαγγελισμοϋ. 2
Εγκόλπια τρία: Μέ άλύσεις τό εν άργυρούν έπίχρυσον έκατέρωθεν μετ' εικόνων της Αγίας Τριάδος και Κωνσταντίνου και Ελένης, εν έπίχρυσον μετά 18 λίθων πολυτίμων πέριξ, εν άργυρούν μετ’ εικόνων τού Χριστού και της Θεοτόκου,εν έπίχρυσον άρχαΐον μετά κοραλλίων, δύο έξ όστού 6
Έγκόλπιοι σταυροί: Είς μετά κοραλλίων και άργυρας άλύσεως, εις έκ σμάλτου μετ’ εΙκόνων, εις μετά χρυσής άλύσεως και έρυθρών λίθων 3
Σταυρός της Ευλογίας: "Αργυρούς έπίχρυσος μετ’ εικόνων έκ σμάλτου 1
Φυλλάδες Αρχιερέων: Δύο μέ άρχαίους χαρακτήρας 2 Δικηροτρίκηρα: Ζεύγη δύο άργυρά, εν μετά βάσεως 2 Έπιγονάτια: Χρυσοκέντητα μετ’ εΙκόνων ’Αναστάσεως, Πλατυτέρας, εις Άδου κάθοδον και τό πέμπτον Ρωσσικής κατασκευής 5
Ζώναι : Μία επίχρυσος, μία μετά μαργαριτών, μία μετά λίθων 3
Τμήμα Β' 'Ιερατικά Άμφια
μεγάλης αξίας 42
Στιχάρια : Διαφόρων χρωμάτων και άξίας 15 'Επιτραχήλια: Τά πλεϊστα ομοιόμορφα και άξίας ών τινά
μετά λίθων πολυτίμων μετ’ εικόνων έκ μαργαριτών και χρυσοκέντητα 70
'Επιγονάτια : Επίχρυσα, χρυσοκέντητα 3
Ζ ώ ν α ι : Τινές επίχρυσοι και άργυραι 24 'Επιμάνικα: Τινά Βυζαντ. κατασκευής, χρυσοκέντητα μίτά
διαφόρων εικόνων 43
Τμήμα Γ' Διακονικά ’Άμφια
Στιχάρια : Διαφόρων χρωμάτων και άξίας 22
Οράρια : Διαφόρων χρωμάτων και άξίας 26
Τμήμα Δ΄Καλύμματα Αγίας Τραπέζης, Εικόνων κλπ.
Ποδιά της Θεοτόκου: Μετά μαργαριτών και 4 άγγέλων Παραπέτασμα της Θεοτόκου : Δύο στρωσίδια των άγιων λειψάνων, μία ποδιά χρυσοκέντητος, εν στρωσιδιού έκ Βελούδου διά την λιτανείαν των Θεοφανείων,
τέσσαρα καλύμματα τρισκελίου (τό εν μέ χρυσούς σταυρούς).
Δύο καλύμματα δι1 αρτοκλασίαν χρυσοκέντητα μετά σταυρών και άγγέλων.
Εν δι' άρτοκλασίαν στρογγύλον μέ τριαντάφυλλα.
Εξ διά τό κιβώτιον, χρυσοκέντητα έκ μετάξης, εν δμοιον διά τό άναλόγιον.
Τεσσαράκοντα και εξ καλύμματα Αγίων Δώρων (τινά μετά χρυσοκεντήτων σταυρών, εικόνων και άγγέλων.
Πέντε ζεύγη στρωσιδίων διά τα κηροπήγια (τά τρία πλεκτά) Ενδεκα άρχιερατικά μανδήλια έκ μετάξης (τά έπτά άρχαϊα) Ιξ καλύμματα Άγιας Τραπέζης χρυσοκέντητα μετά σταυρών (τινά μετά περιθωρίων διπλών).
Είκοσι και εις άέρες διαφόρων χρωμάτων και κατασκευής, τινές σπουδαίας έργασίας και κόσμου, εις δέ μετά δικεφάλου άετού. Πέντε άντιμήνσια μετ’ ερυθρού περιθωρίου.
Εις περσικός τάπης μετά περιθωρίου λίαν πολύτιμος.
Ομοιος εκ μετάξης χρυσοκέντητος μήκ. 4 πήχ. πλ. 3 1 /4 (φέρει έν τώ μέσω Εικόνα Μονής μετά κυπαρίσσων άρχαίας θαυμασίας τέχνης)
Είς μικρότερος διά την Άρχιερατικήν λειτουργίαν, μία έσθής της Θεοτόκου μήκ. 1 3/4 πήχ. πλ.
1 1/4 χρυσοκέντητος μετά πολυτίμων λίθων και στεφάνων Ι.Χ. και της Θεοτόκου.
Τμήμα Ε' Διάφοροι Εικόνες της Θεοτόκου.
Εικόνες : Δύο της Θεοτόκου, ή μία μαργαριτοποίκιλτος 31X26. Είκών μετά 35 λίθων, είκών όλόχρυσος πολυτιμοτάτη μέ χρονολογίαν 1788 (27X21).
Είκών έπίχρυσος κατά το πλειστον.
Είκών μετά 17 λίθων.
Είκών μεθ’ ενός λίθου.
Εικών Μακαρίου του Αιγυπτίου αργυρά,
Εικόνες δύο έντός κιβωτίων έκ Βελούδου κυανού
‘Επιτάφιοι δύο: Eis άρχαιότερος, εις νεώτερος 18 L8 διαστάσεως έσθήτος της Θεοτόκου χρυσοκέντητος μετά πολλών πολυτί-μων λίθων και θαυμασίας τέχνης έκ των σπανίων κειμηλίων της 'Ιεράς Μονής.
Τμήμα ΣΤ' Δισκοπότηρα
Ποτήριον μέγα χρυσούν,
Ποτήριον Ρωσσικής κατασκευής,
Ποτήριον Κυριάκόν,
Ποτήρια τρία διά τα Παρεκκλήσια
Δισκάρια δώδεκα,
Αστέρες πέντε μετά πολυτίμων λίθων, λαβίδες όκτώ,
Λόγχαι επτά, διά τό ζέον ύδωρ πέντε (τινά αργυρά επίχρυσα)
Τμήμα Ζ' Σκεύη Ιερά διά τάς τελετάς.
Φιάλη τού αγιασμού αργυρά,
φιάλη επίχρυσος μετά λεκάνης έκ πορσελάνης,
φιάλη αργυρά μετά λεκάνης,
Κουβούκλιον (άρτοκλασίας) άργυροϋν μετά των 12 'Αποστόλων έτερον άργυρούνμετ’ άγγέλων έπί βάσεως δίσκου αργυρού. Ραντιστήριον άργυρούν.
Δύο αρτοφόρια, ών τό εν άργυρούν, τό έτερον χρυσούν έπί τεσσάρων κιόνων καλώς έπεξειργασμένων
Τμήμα Η' Κανδήλαι και Θυμιατήρια.
Πολυκάνδηλα : Δύο μετά των πέριξ αύτών κανδηλών (βάρος οκ. 35)
Κανδήλαι πέριξ της ‘Αγίας Τραπέζης της ωραίας Πύλης, τού Επιταφίου, τού Δεσποτικού, τού Τέμπλου, των Παρεκκλησίων άργυραί και τινες χρυσαί
Θυμιατήρια: Επτά έξ άργύρου
Εξαπτέρυγα: Δύο μετά τού Εσταυρωμένου, άργυρά έπίχρ. το Επικάλυμμα; (Καπλαμάς) χρυσούν ύψοι/ς π. 1 1/2 πλ. 1
Εικών τού Άγίου Γεωργίου: Μστορικωτάτη μετά τού άργυρού έπικαλύμματος αύτής και δύο λίθων μεγάλων χρωματιστών. Εικόνες Δεσποτικαί τριάκοντα πέντε, αι άρχαιότεραι Βυζαντιακής τέχνης.
Εικόνες όκτώ εις τοθς κιόνας άνηρτημέναι Εικόνες μικραί άρχαϊαι εις χιβάδας τριάκοντα
Τρισκέλιον και τέσσαρα αναλόγια: Πεποικιλμένα δι έλεφαντόδοντος.
Ό Χορός τού Μ. Πολυελαίου μετά 18 μανουαλίων έξ ορειχάλκου διαφόρου μεγέθους
Τμήμα Θ' Σταυροί και τίμιοι Σταυροί.
(οι φέροντες τίμιον ξύλον)
Σταυρός χρυσούς άνευ βάσεως μετά 28 πολυτίμων λίθων και 27 μαργαριτών.
Σταυρός χρυσοκέντητος μετ' εικόνων έκ σμάλτου.
Όκτώ σταυροί μικροί ξύλινοι τού αγιασμού μίτίχ πίριθωρίων εκ χουσού.
Σταυροί 14 μικροί έπίσης έκ χρυσού (τινές μετά κοραλλίων). Σταυρός τίμιος αργυρούς έντός αργυρού κιβωτίου μετά εΐκόνος της Θεοτόκου εις τό κάλυμμα.
Σταυροί 8 ξύλινοι διαφόρου μεγέθους τινές μετά περικαλυμμάτων. Σταυρός έπίχρυσος μετά 12 κοραλλίων και 7 πολυτίμων λίθων. Σταυρός τίμιος των Θεοφανείων μέγας χρυσούς μετά βάσεως και 45 πολυτίμων λίθων λίαν πολυτίμων.
Σταυρός μέτριος χρυσοποίκιλτος πλήρης λίθων.
Σταυρός μικρός έπίχρυσος άνευ κοσμημάτων.
Σταυρός επίχρυσος, πολύτιμος, μετά 8 λίθων και 5 μαργαριτών. Σταυρός όμοιος μεθ’ εξ μαργαριτών.
Δύο Σταυροί τίμιοι, ών εις μεθ’ 6 κοραλλίων.
Σταυρός τίμιος έπίχρυσος έντός άργυρού κιβωτίου μετά 2 κοραλλίων και 21 μαργαριτών.
Σταυρός χρυσούς Ρωσσικής τέχνης έντός κιβωτίου μεθ’ εξ είκονισμάτων έκ σμάλτου.
Σταυρός χρυσούς μετ’ εΐκόνος της Θεοτόκου.
Σταυρός χρυσούς μέτριος έντός κιβωτίου.
Τρεις τίμιοι Σταυροί έντός άργυρών κιβωτίων.
Σταυρός έπίχρυσος μετά 5 είκόνων έκ σμάλτου.
Δύο Σταυροί έπίχρυσοι, εις μετά 4 εικόνων.
Σταυρός έπίχρυσος μετά βάσεως έντός κιβωτίου.
Σταυρός τίμιος έπίχρυσος μετά 5 εικόνων και πλήρης λίθων έντός κιβωτίου.
Σταυρός άργυρούς έντός ξυλίνου κιβωτίου.
Σταυρός τίμιος χρυσούς έντός άργυρού κιβωτίου μετά 4 μαργαριτών.
Σταυρός μετά 21 λίθων πολυτίμων.
Σταυρός τίμιος, χρυσούς μετ’ εϊκόνος άργυρδς των 'Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης έντός στρογγύλου κιβωτίου.
Σταυρός μετά 24 κοραλλίων έντός κιβωτίου.
Σταυρός τού άγιασμού
Τμήμα I' 'Ιερά Ευαγγέλια.
Εύαγγέλιον: Έκ μεμβράνης έπίχρυσον μετ’ είκόνων έσωθεν και έξωθεν Ιωάννου τού Κατακουζηνού τού έτους 1354 βάρους 9 όκ. Εύαγγέλιον άρχαίων χαρακτήρων, παμπάλαιον Τετραβάγγελα έπίχρυσα παλαιά, οκτώ
Εύαγγέλιον μετά 4 είκόνων των Εύαγγελιστών και έν τω μέσω ή τού Ιησού Χριστού, όπισθεν δέ ή των Είσοδίων έκ σμάλτου, έπίχρυσον μετά λίθων πολυτίμων
Εύαγγέλια δύο μετ’είκόνων της Άναστάσεως και Σταυρώσεως έκατέρωθεν και των 4 Εύαγγελιστών έκ σμάλτου
Τμήμα ΙΑ' 'Αγια Λείψανα
Έσθής της Θεοτόκου (ποδιά) ή πρώτη και σπουδαιοτάτη μετά 55 διαφόρων αφιερωμάτων, ών τα πλεΐστα άργυρά, ελάχιστα χρυσά.
Η κάρα και ή Σιαγών τού ‘Αγίου Διονυσίου Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως έντός κιβωτίων άργυρών έπιχρύσων (ή Σιαγών μετά λίθων πολυτίμων 15 πέριξ).
Μαρίας της Μαγδαληνής ηδεξιά χειρ.
Άνδρέου τού πρωτοκλήτου τεμάχιον.
Τού 'Αγίου Χαραλάμπους, Θεοδώρου τού Στρατηλάτου, τού Αγίου Παντελεήμονος, του Αγίου Μοδέστου 2 τεμάχια, απαντα εντός θηκών άργυρών.
Τεμάχια 4 έυτός αργυρού κιβωτίου και έσωθεν τού καλύμματος ή Είκών της Θεοτόκου, όμοίως ετερα 4 μετά εικόνος, του Αρχαγγέλου (άπαντα άγνωστων αγίων ως εκ δυσαναγνώστων έτη γραφών αύτών).
Επτά κιβώτια άργυροδεμένα μετά διαφόρου άριθμού τεμαχίων λειψάνων (επίσης άγνώστων) έσωθεν δέ των καλυμμάτων διάφοροι εικόνες.
Εντός επιχρύσων κιβωτίων τεμάχιον τού Αγίου Διονυσίου, τεμάχια 2 τού Αγίου Τρύφωνος, Μοδέστου και Άνδρέου πρωτοκλήτου (τεμάχια 5) έντός ξύλινων κιβωτίων — ή δεξιά χειρ τού ‘Αγίου Διονυσίου — τεμάχιον του άγιου Άνδρέου.
Αίματα μαρτύρων: Τεμάχια 3 του αγίου Τρύφωνος Νεοφύτου μάρτυρος, τεμάχια δύο άγνώστων άγιων.
Τεμάχιον μέγα και μικρότερα τού ιστορικού ξύλου, έξ ού κατεσκευάσθη ή άχειροποίητος είκών της Θεοτόκου.
Τεμάχιον πήχ. 1 και ετερα μικρότερα κηρού (λαμπάδος) άγιου Γεωργίου εκ Βρανοκάστρου
Τμήμα ΙΒ' Διάφορα
Μελανοδοχειον άργυρούν,
9 κύπελλα αρτοκλασίας έκ πορσελάνης,
Ζάρφια 13 επίχρυσα,
100 διάφορα άφιερώματα άργυρα, χρυσά, όρειχάλκινα.
Είς άργυρούς φωτοστέφανος.
Μία άργυρα χειρ της Θεοτόκου.
Πέντε μετάξιναι σερβέτες.
Κιβώτιον άργυρούν φέρον τό σχήμα τού Ναού κατ' άπομίμησιν τού Πρωτοδιακόνου Στεφάνου, ο κρατεί ό διάκονος Θυμιών κατά τάς άκολουθίας έν τή Μονή.
Εν κατσίον (Θυμιατήριον) άργυρούν έπίχρυσον μετ’ άργυρών κωδωνίσκων.
Τμήμα ΙΓ Βιβλία, χειρόγραφα και έντυπα.
Παρακλητικαί 2,
Μηνιαία 24,
Απόστολοι 1,
πεντηκοστάρια 3,
Τριώδια 3,
Συναξάρια 2,
Είρμολόγια 4,
Μουσικά βιβλία διάφορα 8,
φυλλάδες της λειτουργίας 8,
φυλλάδες της Θεοτόκου 200 (ήτοι τού ‘Αγίου Διονυσίου) Ιστορία της Ίερας Μονής,
Παρακλητικός κανών της Θεοτόκου άπαντα έντυπα.
‘Αγιασματάρια δύο μικρά.
Βραβείον της Μονής περιέχον όνόματα πόλεων και χωρίων Μακεδονίας και Θράκης, ονόματα μοναχών σφαγέντων ύπό των βαρβάρων πρό 300 έτών.
Νέος θησαυρός,
Κανόνες παρακλητικοί,
δύο φυλλάδες της Λειτουργίας,
άκολουθία τού ‘Αγίου Γερμανού,
Εύχολόγιον μέγα,
Κυριακοδρόμιον.
Θησαυρός Δαμασκηνού,
Απόστολοι 2,
Εύαγγέλιον παλαιόν,
Μαργαρίται Ιωάννου Χρυσοστόμου.
Θεοτοκάρια 2,
Άκολουθία της Θεοτόκου,
Χειρόγραφα.
ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΖΗΜΙΩΝ ΜΟΝΗΣ ΚΑΙ ΜΟΝΑΧΩΝ
Φλωρία της είκόνος 5 λ. Τουρκίας 15,
Φλωρία του ταμείου της Μονής 140,
Λίραι Τουρκίας της Μονής 280,
Χαρτονομίσματα δρχ. 6.400,
ΑΙγοπρόβατα 3200, '
Αγελάδες 82,
Φορβάδες 84,
Αίγοπρόβατα μικρά 650,
Χοίροι 30,
Ήμίονοι φορτηγοί 32,
Ήμίονοι δι Ιππασίαν 7,
"Ιπποι δι’ Ιππασίαν 2,
Όρνιθες 200,
Χόρτα της άποθήκης όκ 30 000,
Κριθή της άποθήκης όκ. 600
Χόρτα εις λιβάδια ΙπιταΧθέντα όκ. 50.000,
Άμπελοι καλλιεργημέναι στρμ. 6.000,
Κήπος καλλιεργημένος στρμ. 3.000,
Γέννημα εντός της άποθήκης όκ. 12.000,
Χαλκώματα διάφορα έντός της Μονής όκ. 15.000,
Έλαιον έν τή αποθήκη όκ. 600,
Έλαΐαι έν τή άποθήκη όκ. 500,
Αλας όκ. 650, Όξος 850,
Φασόλια όκ. 850,
Μπληγούρι όκ. 600,
Όρυζα όκ. 40,
Φεδές όκ. 30,
Ζάκχαρις όκ. 35,
Καφές όκ. 15,
Τυρός όκ. 800,
Βούτυρον όκ. 130,
Σάπων όκ. 160,
Κλϊναι 6,
Εφαπλώματα 100,
Στρώματα 20,
Σινδόνες 30,
Προσκέφαλα 25,
Κελίμια 18,
Τάπητες 4,
Σκεπάσματα ήμιόνων 35,
Αφιερώματα διάφορα εντός της άποθήκης,
Ενδύματα υπαλλήλων και σκεπάσματα,
Γρύζον πήχ. 200,
Δέρματα κατειργασμένα 120,
Λάμπαι. Πιάτα, Κύπελλα κτλ.,
Κηρός άπλαστος και λαμπάδες όκ. 220,
Πετρέλαιον κιβ. 3,
Πύραυνα 3,
Πύραυνα μικρά 10,
(Ωρολόγια τοίχου έκ μπρούντζου και 2 εύρωπαϊκά, Στρώματα όλων των δωματίων Προσκεφάλαια κλπ. και Ήμίονοι διά Μύλον 2.
"Ητοι άξίας έν όλορ δραχμών 512.614.
Ούσαύτως αφηρέθησαν χρήματα και έκ των κάτωθι άνδρών της Μονής :
Ηγουμένου Νεοφύτου,
Ταμίου Βιταλίου,
Συμβούλων Μαξίμου, Σάββα, Γρηγορίου και Μοναχών Βασιανού, Χριστοφόρου, Πολυκάρπου, Ιακώβου, Γερμανού, Άγγαθαγγέλου, Κωνσταντίου, Άζαρίου, Γενναδίου, Τιμοθέου, Δαμασκηνού, Αύξεντίου Κυρίλλου, Γερβασίου, Βενιαμίν, Τάνιου, Γερβασίου, Δοσιθέου, X" Δανιήλ, Νικηφόρου, Γερασίμου, Νικάνορος και Αλεξάνδρου. Ητοι έν όλω Δραχμί 67. 161
"Ητοι έν συνόλω ζημίαι πλήν των κειμηλίων και λοιπών άνεκτιμήτων άντικειμένων Δραχ. Πεντακοσίων έβδομήκοντα εννέα χιλιάδων και έπτακοσίων έβδομήκοντα πέντε δραχμών (579.775).
Έν Δράμα τή 28 'Οκτωβρίου 1918 Νεόφυτος Ιερομόναχος Ηγούμενος 'Ιεράς Μονής Εΐκοσιφοινίσσης
τον Μάϊον τού 1923, συμφώνως τή συνθήκη τού Νεϊγύ, άπεστάλη έκ μέρους της Έλλ. Κυβερνήσεως εις Σόφιαν ό Σεβαστός μου καθηγητής της Βυζαντινής Αρχαιολογίας και Διευθυντής τού Βυζαντινού Μουσείου Αθηνών κ. Γεώργιος Σωτηρίου πρός παραλαβήν των κειμηλίων, άλλ’ άνευ άποτελέσματος.
Κατωτέρω παραθέτομεν άπάντησιν, την όποίαν εΐχομεν την τιμήν νά άττοστείλη ήμϊν ό Σός μου καθηγητής κατόπιν επιστολής μας πρός αύτόν, έχουσαν ούτω :
