Μακεδονικές Ελληνικές και Σλαβοβουλγαρικές Διάλεκτοι. Το γλωσσικό ιδίωμα του Μελένικου. Σκέψεις και διαλογισμοί πάνω στη μακεδονική ντοπιολαλιά.

 του Κώστα Ν. Μαδεμλή.

Για το σλαβοφανές και σλαβόφωνο ιδίωμα της Πετρούσας, ακούγονται διάφοροι χαρακτηρισμοί και προσδιορισμοί και ονόματα, «βουλγάρικα» τα λέγαμε παλιά, «ντόπια» και «δικά μας!» (ο πιο επιθετικός προσδιορισμός, λες και τα «άλλα» είναι ξένα, εδώ διακρίνεται ‘ρατσισμός’), τώρα τελευταία ακούγεται όλο και περισσότερο το «μακεδονικά». 

Να αναφέρω για πολλοστή φορά ότι στην Πετρούσα-Πλεύνα από ιδρύσεώς της είχαμε διγλωσσία, λόγω προέλευσης του πληθυσμού από διάφορα σημεία της Ελλάδας.

Θεώρησα καλό να γράψω τις λίγες αυτές αράδες με σκέψεις προβληματισμούς και κάποιες πληροφορίες που συνέλεξα για να ρίξω λίγο φως πάνω στο θέμα αυτό, το οποίο δεν είναι και τόσο απλοϊκό ή ακίνδυνο όσο παρουσιάζεται. Προβληματισμούς θέλω να βάλω.

Θα ξεκινήσω την περιγραφή μου λιγάκι με μια σύντομη αναδρομή στη Ιστορία του τόπου μας, παραθέτοντας χάρτες για να βοηθήσουν την κατάσταση.

Ο πρώτος χάρτης μας δείχνει την εθνολογική κατάσταση περί το 1850. 

Λέγεται εθνολογικός αλλά στη ουσία είναι γλωσσολογικός. Επιπλέον είναι όμως ΕΛΛΙΠΗΣ γιατί δεν αναφέρονται οι περιοχές που υπήρχε διγλωσσία.

ΧάρτηςΜακεδονίας Guillaume Lejean Ethnographic Map

Ελληνική μακεδονική γλώσσα - Μακεδονικά

Παρατηρούμε λοιπόν ότι στην Μακεδονία το μεγαλύτερο κομμάτι της ιστορικής Μακεδονίας ήταν ελληνόφωνο.

 Τι σημαίνει αυτό.

Η ελληνική γλώσσα  της Μακεδονίας από την αρχαιότητα μέχρι της ημέρες μας έχει μια συνέχεια. 

Από τα παλαιά ελληνικά μακεδονικά της Αλεξανδρινής εποχής (του Αλεξάνδρου του Α!, 495-450 π.Χ.), στη συνέχεια στη ελληνιστική κοινή ελληνική και μετέπειτα στην βυζαντινή ελληνική.

Δηλαδή οι Μακεδόνες από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα στις περιοχές αυτές που φαίνονται στον χάρτη εκτός από ελληνικά δεν μίλησαν καμμιά άλλη γλώσσα.

Κατακτητές ήρθαν στην πορεία της ιστορίας πολλοί. 

Πέρσες, Ρωμαίοι, Γότθοι, Άβαροι, Σλάβοι, Βούλγαροι, Σέρβοι, Σλαβοβούλγαροι Οθωμανοί, Βούλγαροι ξανά, Γερμανοί, Ιταλοί.

Όλοι ήταν καταπατητές και άρπαγες, λεηλάτησαν και έφυγαν.

 Οι μόνοι που παρέμειναν και εξελληνίστηκαν ήταν οι Σλάβοι. 

Εδώ σηκώνει πολύ συζήτηση, όμως θα επανέλθω με Ανάρτησή μου πάνω στην εθνολογική σύσταση των τελευταίων αιώνων στην Ανατολική Μακεδονία.

Η ελληνική γλώσσα είχε και έχει πολλούς διαλέκτους σε όλη τη επικράτεια της βυζαντινής και της οθωμανικής αυτοκρατορίας.

Έχουμε Ποντιακά, Κυπριακά, Ηπειρώτικα, Θρακιώτικα, Μικρασιάτικα και λοιπές ελληνικές διαλέκτους.

Καλά θα ρωτήσει κανείς ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΑ, Μακεδονική διάλεκτο-διαλέκτους δεν έχει η ελληνική γλώσσα;

Φυσικά και έχει και είμαστε υπερήφανοι γι αυτήν την ελληνική Μακεδονική και δεν εκχωρούμε σε κανέναν το δικαίωμα να χρησιμοποιεί και να πλαστογραφεί την πολιτιστική-γλωσσική μας κληρονομιά.

Πολλές είναι οι ελληνικές μακεδονικές διάλεκτοι, καταγεγραμμένες και μη.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το ιδίωμα των Δαρνακοχωρίων στις Σέρρες και το γλωσσικό ιδίωμα του Μελενίκου που ακολουθεί.

Το Μελένικο είναι ιστορική βυζαντινή πόλη που βρίσκεται σήμερα υπό βουλγαρική κατοχή.

Παραθέτω σε ηλεκτρονική μορφή το «Γλωσσικό Ιδίωμα του Μελένικου» του Νικολάου Ανδριώτη για να δούμε τι γλώσσα μιλούσαν οι Μελενικιώτες. 

Ενδιαφέρον έχουν μερικές λέξεις που συναντάμε και στη Πετρούσα, σταχυολογώντας το λεξικό (το οποίο έχει και συμπλέγματα σλαβικά):

  Γλωσσικό Ιδίωμα Μελενίκου by Κωνσταντίνος Μαδεμλής

Βουλγαρικές και Σλαβομακεδονικές διάλεκτοι.

Στα σύγχρονα γλωσσολογικά επιστημονικά εγχειρίδια γίνεται διαχωρισμός της βουλγαρικής και της σλαβομακεδονικής γλώσσας. 

Σας παραθέτω σχετικό διάγραμμα.

Στις αρχές του αιώνα όμως δεν ήταν δυνατό να γίνει ο διαχωρισμός, γιατί απλούστατα δεν υπήρχε. 

Η νέα σλαβομακεδονική γλώσσα υπάρχει μόνο μετά το 1949 μΧ.

Υπάρχει όμως η «μακεδονική» γλώσσα όπως ισχυρίζονται μερικοί εντός και εκτός Σκοπίων;

Γιατί υπάρχει τόση αμφισβήτηση σε κάτι που θεωρείται προφανές;

Μπορείς να αμφιβάλεις αν υπάρχει μια γλώσσα που μιλιέται, και το εξωφρενικό είναι που θεωρείται από πολλούς «απαγορευμένη» γλώσσα;

Ας ρίξουμε λίγο φως στην σκοτεινή αυτή υπόθεση που λέγεται βουλγαρική γλώσσα.

Η γλώσσα των Πρωτοβουλγάρων (κλικ), δηλαδή των τουρκόφωνων νομάδων βάρβαρων εκ Κεντρικής Ασίας δεν είχε καμία σχέση με τη σλαβική των Σλάβων της βαλκανικής. Ούτε καμμιά φυλετική σχέση είχαν. 

Με την πάροδο του χρόνου, δηλαδή από τον 7ο μέχρι το 10ο αιώνα όμως εκσλαβίστηκαν.

Επομένως όταν μιλάμε για Βουλγάρους εννοούμε τους εκσλαβισμένους Πρωτοβουλγάρους και τους Σλάβους υποτελείς τους.

Περιορίζομαι μόνο στα γλωσσικά, τα εθνολογικά σε άλλη ανάρτηση.

Η γλώσσα των Βουλγάρων-Βουλγαροσλάβων πήρε μεγάλη τροπή και εξέλιξη με την εισαγωγή του Κυριλλικού Αλφαβήτου από τους Έλληνες Μοναχούς Αποστόλους των Σλάβων Κύριλλο και Μεθόδιο και βασικά με τον εκχριστιανισμό τους το 864 μΧ .

Λεπτομέρεια:

Ο Μακεδόνας  εκ Bansko Βούλγαρος Διαφωτιστής της νέας Βουλγαρίας και Άγιος ανακηρυχθείς, Παίσιος Χιλανδαρινός το 1762 στην "Σλαβοβουλγαρικη Ιστορία" σελ 143. αναφέρει ότι οι Κύριλλος και Μεθόδιος ήταν Έλληνες. 

Η γλώσσα αυτή θα ονομαστεί Παλιοβουλγαρική ή Παλαιοσλαβονική. 

Σε αυτή θα μεταφραστούν πολλά βυζαντινά έργα και θα γίνει η λόγια γλώσσα της Βουλγαρικής μέχρι το 1393 που πέφτει η Βουλγαρία στα χέρια των Οθωμανών.

Από την ημερομηνία αυτή και μέχρι το 1850 περίπου, δεν υπάρχει βουλγαρική επίσημη-λόγια γλώσσα.

Δεν παράγεται κανένα λογοτεχνικό-πολιτιστικό έργο που να καλλιεργεί και να εξελίσσει και να προάγει την βουλγαρική γλώσσα.

Αντίθετα με την καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας που όπως ανέφερα σε προηγούμενη ανάρτηση μου του Κ. Σαθά (Καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας στην Τουρκοκρατία). (κλικ)

Η παλαιοσλαβονική θα διδάσκεται υποτυπωδώς στα λιγοστά εκκλησιαστικά σχολεία της Βουλγαρίας, την  εποχή του Παισίου ήταν 112 σε όλη την Βουλγαρία, μόνο για τις λειτουργικές θρησκευτικές ανάγκες μερικών μοναστηριών.

Επομένως η παλαιοσλαβονική υπάρχει παράλληλα με τις ομιλούμενες διαλέκτους της Βαλκανικής.

Στο διάστημα αυτό των των 500 χρόνων  λοιπόν επαναλαμβάνω, εκτός από μεταφράσεις εκκλησιαστικών ελληνικών κειμένων (Δαμασκηνάρια, Κυριακοδρόμιο) καμμιά γραπτή παραγωγή λογοτεχνικού έργου, ούτε στην παλαιοσλαβονική, ούτε στις διαλέκτους, οι οποίες δεν δική τους γραφή!.

Η απουσία γραπτής λόγιας γλώσσας είχε ως αποτέλεσμα την παράλληλη και ανεξάρτητη μεταξύ τους ανάπτυξη των τοπικών διαλέκτων.

 Έτσι στον ίδιο τόπο στη Βουλγαρία στην ύπαιθρο μιλιέται για αιώνες το ίδιο γλωσσικό ιδίωμα χωρίς την δυνατότητα ανταλλαγής και εμπλουτισμού με λέξεις και ιδέες από αλλού. 

Έτσι είναι φυσιολογικό για δύο απομακρυσμένες περιοχής οι λαλούντες την ίδια «γλώσσα» να μη μπορούν να συννενοούνται.

Θα έλεγα είναι γλωσσικές βραχονησίδες που ότι παράγουν το καταναλώνουν χωρίς την δυνατότητα ανεφοδιασμού από μεγάλα γλωσσικά λιμάνια.

Και γράφω στην ύπαιθρο γιατί στα αστικά κέντρα δέσποζε η ελληνική γλώσσα σε όλα τα πλάτη και μήκη της Βουλγαρίας.

Οι διάλεκτοι ζυμώνονται λοιπόν με τις τοπικές πρώτες γλωσσικές ύλες και αυτές είναι ο γλωσσικός πλούτος των παλιών προσλαβικών λαών! .

Αυτό που χαρακτηρίζει τις διαλέκτους, τις οποίες θεωρώ μίγματα, είναι η κοινή καταγωγή πολλών ρημάτων και λέξεων που συναντιούνται σε όλο το σλαβικό κόσμο, προσμεμιγμένες με λέξεις και ρήματα ντόπιων και ιθαγενών γλωσσών.

 Έτσι στη βόρεια Βουλγαρία στο Κότελ για παράδειγμα διαφορετική είναι η πρόσμιξη από ότι στη Καστοριά του Κωνσταντίνου Τσιούλκα.

Έτσι δικαιολογείται η εμμονή του Κωνσταντίνου Τσιουλκά στο καταπληκτικό του έργο (το οποίο παραθέτω κάτω) να θέλει να αποδείξει ότι η ομηρικές μακεδονικές υπάρχουν και στο ιδίωμα της περιοχής του.

......

  Τσιούλκα Διγλωσσία Μακεδονικής Γλώσσης by Κωνσταντίνος Μαδεμλής

.....

Έχει ενδιαφέρον η μελέτη του γιατί η ύπαρξη των αρχαίων ελληνικών λέξεων αν όχι αποδεικνύει πάντως καταδεικνύει την ελληνική πρόσμιξη. 

Ο καθηγητής Τσιούλκας ήθελε να υπερτονίσει τον ελληνικό χαρακτήρα της ντοπιολιαλιάς της περιοχής του.

Επιπλέον το γεγονός ότι σε όλη την Βουλγαρία Μακεδονία και Θράκη έχουμε για εκατονταετίες απουσία και βουλγαρικής παιδείας, εννοώ εκπαιδευτικού συστήματος, και το γεγονός ότι όλοι οι εγγράμματοι ήταν μέτοχοι της ελληνικής παιδείας δεν αφήνει πολλά περιθώρια για να ισχυρισθεί κανείς ότι υπήρχε βουλγαρική συνείδηση στις περιοχές της βαλκανικής και να συνδυασθεί η γλώσσα με την εθνική συνείδηση! 

Ακούγεται παρατραβηγμένο, θα το εξηγήσω όμως.

Η θρησκεία και η παιδεία παντού ελληνορθόδοξη για αιώνες. Τίποτε δεν απέμεινε από την παλιά «αίγλη», αν υπήρχε ποτέ, των Βουλγάρων Τσάρων.

Μόνο σε λιγοστά μοναστήρια, μεταξύ αυτών και της Ρίλα και στα εκκλησιαστικά σχολεία καίει το καντηλάκι του βουλγαρισμού.

Είναι αυτό που γράφεται μεν αλλά μένει ασαφές, η έννοια του «εξελληνισμού»- «Gräzisierung», η οποία κατά την γνώμη λάθος εστιάζεται μόνο στη γλώσσα. Θα επανέλθω όμως δριμύτερος στο θέμα αυτό.

Zones of civilization of the Balkan Peninsula
Οι ζώες πολιτισμού στα Βαλκάνια.
Με κίτρινο χρώμα είναι ο"Βυζαντινός¨ και με πράσινο
το σλαβικός πατραρχικός πολιτισμός
Jocvan Cvijic χάρτης του 1919

Αυτό εξηγεί το ξέσπασμα του Παισίου το 1762 από τη Μονή Χιλανδαρίου στο Άγιο όρος:

 ‘Ω, ασυλλόγιστε και ανόητε, γιατί ντρέπεσαι να ονομαστείς Βούλγαρος και δε διαβάζεις και δε μιλάς την δική σου γλώσσα;’

Εδώ ο Παίσιος κάνει την πρώτη πανσλαβική απόπειρα συνδυασμού της γλώσσας με την "ένδοξη ιστορία του Βουλγαρικού βασιλείου και κράτους (σελ. 36)"

Σε πια γλώσσα όμως αναφέρεται ο Παίσιος. Σαφώς στην παλαιοσλαβονική!

 Δεν θεωρεί τις διαλέκτους «δική σου γλώσσα»;

 Δεν θα επεκταθώ γιατί θα κουράσω.

Ο ίδιος στη σελίδα 169 του ιδίου έργου του γράφει:

‘Εγώ ο Παίσιος, ιερομόναχος και προηγούμενος (προ-ηγούμενος) της μονής Χιλανδαρίου συγκέντρωσα και έγραψα αυτή την ιστορία αντικαθιστώντας τις απλές ρωσικές λέξεις με απλές βουλγαρικές και σλαβικές’…..

Να πω μόνο τότε, δηλαδή το 1762, υπήρχε μόνο ο κοινωνικός διαχωρισμός, «βούλγαρος και έλληνας». 

Στη σελίδα 37 γράφει,

«Εσύ Βούλγαρε μη γελιέσαι, γνώρισε το γένος σου και τη γλώσσα σου. 

Είναι προτιμότερη η βουλγαρική απλότητα και καλοσύνη. 

Οι απλοί Βούλγαροι, δέχονται τον καθένα στο σπίτι τους, τον φιλοξενού και δίνουν ελεημοσύνη σε όσους ζητούν.

Ενώ οι σοφοί και πολιτισμένοι Ελληνες δεν το κάνουν αυτό, αλλά ληστεύουν άδικα απλούς ανθρώπους, αμαρτάνουν περισσότερο και δεν ωφελούνται από τη σοφία και τον πολιτισμό τους.

Μήπως ντρέπεσαι μπροστά στους μορφωμένους, …….γιατί οι Βούλγαροι είναι αμόρφωτοι, δεν έχουν πολλους εμπόρους, μορφωμένου, έξυπνους και φημισμένους…

.αλλά είναι απλοί ζευγολάτες, εργάτες της γης,βοσκοί..;’

Θεωρώ ότι η λέξη και η έννοια «βουλγαρικός» είχε άλλη σημασία και έννοια από ότι έχει σήμερα..

Δεν μπορεί το επίπεδο μόρφωσης να προσδιορίζει την εθνότητα!

Γίνεται δηλαδή ο μορφωμένος γιός να είναι Έλληνας και ο αμόρφωτος πατέρας Βούλγαρος;

Ή αλλιώς ο εγγράμματος γιατρός και έμπορας Έλληνας και ο γεωργός και κτηνοτρόφος Βούλγαρος;

Γιατί λίγο πολύ περί αυτού πρόκειται.

Το ότι υπήρχε κοινωνική καταπίεση, αδικία και εκμετάλλευση, αναμφισβήτητα! 

Χρησιμοποιήθηκε όμως αυτή ως πρόφαση από τον Πανσλαβισμό για την δημιουργία ενός νέου βουλγαρικού έθνους και ανεξάρτητου κράτους.

Για τον περιηγητή της Βαλκανικής του μεσαίωνα και των τελευταίων αιώνων το άκουσμα ήταν «βουλγάρικο», ανεξάρτητα από την εθνική συνείδηση του ομιλούντα και έτσι καταγράφονται οι ομιλούντες ως Βούλγαροι.

Σε μια μεγάλη παρέα με πολλές εθνικότητες είναι εύκολο να ξεχωρίσεις ποιοι μιλούν ελληνικά, τούρκικα, εβραϊκά, ισπανικά ιταλικά, γαλλικά, γερμανικά, αλλά πολύ δύσκολα ποιοι βουλγάρικα ή σκοπιανά ή σερβικά, βοσνιακά, κροατικά.

Πρέπει να έχεις γνώσεις κάποιας σλαβικής για να καταλάβεις.

Το ότι ονομάζονται διάλεκτοι μιας «βουλγαρικής» είναι περισσότερο θέμα ορισμού παρά επιστημονικός προσδιορισμός.

Δεν είναι γλωσσικές ποικιλίες μιας γλώσσας, αλλά ισοδύναμα γλωσσικά μορφώματα.

Για παράδειγμα δεν έχουμε, όπως στην ελληνική υπάρχει η επίσημη λόγια γλώσσα και κατά τόπους παραλλαγή αυτής της γλώσσας σε τοπικούς διαλέκτους (Μακεδονικά, Θρακιώτικα, Ποντιακά, Κρητικά, Κυπριακά κλπ), αλλά όλες τους οι διάλεκτοι είναι αυτόνομες ισοδύναμες, ισάξιες, χωρίς ενιαία, κοινή βουλγαρική.

Δηλαδή ένας που μιλούσε μια βόρεια διάλεκτο της Βουλγαρίας θα δυσκολευόταν να συνεννοηθεί με κάποιον από την Δυτική Μακεδονία.

Η μόνη γλώσσα που θα μπορούσαν να συνεννοηθούν θα ήταν τα ελληνικά, αν ήταν μορφωμένοι ή τα τουρκικά.

Οι βουλγαρικές διάλεκτοι χωρίζονται τεχνητά σε ανατολικές και δυτικές, ανάλογα με την χρήση του λεγόμενου «Jat». 

Ψάχνοντας βρίσκεις πάντα ομοιότητες και διαφορές.

Εγώ θεωρώ ότι «κάθε χωριό και διάλεκτος».

Οι ανατολικές είναι 21 το αριθμό, οι δε δυτικές 19. Συμπληρωματικά στην λεγόμενη «Μακεδονία του Βαρδαρίου» 9 διάλεκτοι στην δε «Αιγιατική Μακεδονία» 4 διάλεκτοι, κατά την βουλγαρική εκδοχή πάντοτε.

Την διάλεκτο στα δικά μας τα μέρη (Σέρρες Δράμα) την συγκαταλέγουν μεταξύ των RUP διαλέκτων στις ανατολικές βουλγαρικές (κλικ).

Ο Κοινός κορμός όλων των διαλέκτων είναι όμως σλαβικός όχι κατ΄ ανάγκη βουλγαρικός.

Γιατί το ισχυρίζομαι αυτό.

Από όλες αυτές τις αναρίθμητες διαλέκτους σε τρείς μόνο παρήχθη λογοτεχνικό έργο μετά το αρχές του 19^ου αιώνα!

Οι πρώτοι που ξεκίνησαν να συγγράφουν είναι κατά διαλέκτους:

1.      Διαλεκτος  Μοναστηρίου  Δυτική Μακεδονία

οι αδελφοί Dimitar Miladinov (1810 Στρούγκα–1862 Κων/πολη) και Konstantin Miladinov (1830 Στρούγκα–1862 Κων/πολη), Στούγκα περιοχή του Μοναστηρίου οι πρώτοι που συνέλεξαν από την Δυτική Μακεδονία τα «Βουλγαρικά Δημοτικά Τραγούδια»  από το 1854 μέχρι το 1860.

Ο Kuzman Anastasov Shapkarev (1834 Αχρίδα -1909 Σόφια) ο πρωτεργάτης στη ίδρυση βουλγαρικών σχολείων στη Μακεδονία

Grigor Stavrev Parlichev ή Γρηγόριος Σταυρίδης (1830 Αχρίδα – 1893 Αχρίδα)

2.      Διάλεκτος Γκόρνο Τζουμαγιάς Κεντρική Μακεδονία

 ο Nikola Poppetrow Benin ή Neofit Rilski (1793 Bansko- 1881 Μοναστήρι της Rila)

3.      Διάλεκτος Βελίκου Τάρνοβου, Ανατολική  Μακεδονία

ο Wasil Ewstatiew Aprilow (1789, Gabrowo; - 1847, Galați)

ο Najden Gerow (1823, Koprivshtitsa–1900, Φιλιππούπολη)

ο Georgi Stoykov Rakovski  (1821 Kotel –1867 Βουκουρέστι)

Τα πρώτα δοκίμια, ελλείψει λογοτεχνικών θεμάτων ήταν απλά συλλογές τραγουδιών από περιοχές της Μακεδονίας για να ενισχυθεί η άποψη του πανσλαβισμού για «Βουλγαρικά τραγούδια».

Το πρώτο αλφάβητο «Fish Primer (Рибен буквар, Riben bukvar)» τυπώθηκε το 1824 στη Kronstadt-Στεφανούπολη Ρουμανίας, στην ανατολική Διάλεκτο της γενέτειρας του από τον Petar Beron (1799 Kotel Θράκης-1871 Craiova Ρουμανίας)

Λεπτομέρεια:

Ο  Χατζή Βερών Πέτρος- Petar Beron ήταν συμφοιτητής στο Μόναχο με τον Μελενικιώτη Αναστάσιο Πολυζωίδη, δικαστή του Κολοκοτρώνη.

 Μαζί δεν με τον άλλο Μελινικιώτη Ιαννούλη Ιωάννη του Μιχ. συνέγραψε το «Ελληνικό Λεξικό» το οποίο τυπώθηκε το 1828 στο Μόναχο.

Στην εγγραφή (Imatrikulation) του στο Πανεπιστήμιο της Heidelberg 20 Απριλίου 1825 δηλώνει καταγωγή «Thrazien in Griechenland» δηλ. «Θράκη, Ελλάδα». 

Το ίδιο και στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου για το ακαδημαικό έτος 1826/27 στην εγγραφή του στην Ιατρική Σχολή «Beron Hadsi, von Kodile Provinz Thrazina in Griechenland».

(Πηγή: Die griechischen Studenten in München (von 1826 bis 1844), Konstantin Kotsowilis, Allgäuer Zeitungsverlag GmbH, 1995).

Δηλαδή τρεις ήταν οι υποψήφιες διάλεκτοι για την ανάδειξή τους ως επίσημης διάλεκτος-γλώσσα

Ένα από τα δείγματα της περιπέτειας της νέας βουλγαρικής γλώσσας, δηλαδή του πια θα καθοριστεί ως επίσημη αποτελεί και η ιστορία της μετάφρασης της Αγίας Γραφής (Bible translations into Bulgarian) (κλικ).

Η παλαιοσλαβονική γλώσσα, η οποία διδάσκονταν στα εκκλησιαστικά σχολεία της Βουλγαρίας δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, δείγμα του πόσο κοντά ήταν στις ομιλούμενες διαλέκτους.

Η πρώτη προσπάθεια μετάφρασης, λοιπόν ξεκίνησε περί το 1820 και ολοκληρώθηκε το 1823 με την εκτύπωσή της στην Αγία Πετρούπολη. Ενδιαφέρον έχει ότι χρηματοδότης και χορηγός ήταν η British and Foreign Bible Society (BFBS). Ο μεταφραστής ήταν ο ηγούμενος της μονής Bistritsa Ρουμανίας Θεοδόσιος. Η μετάφραση τυπώθηκε μεν αλλά επειδή ήταν ακατάλληλη, μάλλον ακατανόητη καταργήθηκε.

Ο επόμενος μεταφραστής εντολοδόχος ήταν ο Konstantin Georgiev Fotinov  ή όπως ο ίδιος υπέγραφε «Κωνσταντίνος Φωτιάδης» (1790 –1858), απόφοιτος της περιφήμου σχολής Καίρη.

Η μετάφρασή του απερρίφθη γιατί δεν ήταν «ούτε Σλαβική ούτε Βουλγαρική»!.

Ο επόμενος που ασχολήθηκε ήταν ο Neofit Rilski (1793-1881) από το γνωστό Μπάνσκο της Μακεδονίας που ξεκίνησε το 1835 με την μετάφραση της Καινής Διαθήκης και την ολοκλήρωσε το 1838. 

Η μετάφραση έγινε στη διάλεκτο της Γκόρνο Τζουμαγιάς, σημερινής Μπλαγκόεγκραντ, και έφτασε το 1853 τα 15.000 αντίτυπα, δηλαδή ευρείας αποδοχής.

Για κακή της τύχη όμως, της μετάφρασης, μετά το 1860 καθιερώθηκε ως επίσημη γλώσσα της Βουλγαρίας όχι η διάλεκτος της Γκόρνο Τζουμαγιάς ούτε της Δυτικής Μακεδονίας (Αχρίδος-Μοναστηρίου) αλλά η λεγόμενη Ανατολική του Βελίκου Τάρνοβου.

Έτσι ανάγκασαν τον Rilski να τροποποιήσει την μακεδονική διάλεκτο με την «επίσημη», πράγμα που δεν έγινε, γιατί αρνήθηκε.

Το 1862 η εντολή για μετάφραση, πάντα από την ίδια BFBS στον ποιητή Petko Rachov Slaveykov. Μετά από δεκαετία συγκεκριμένα το 1871, τυπώνονται στην Κωνσταντινούπολη 36.000 αντίτυπα στην οριστική και τελική μορφή.

Δηλαδή και από δω φαίνεται ότι το δίλημμα-ερώτηση στους ανυποψίαστους σλαβόφωνους Μακεδόνες «θέλεις να ακούσεις την Θεία λειτουργία στη γλώσσα» σου ήταν κατασκευασμένο μετά δόλου. 

Αφού η «γλώσσα» που μιλούσε ο Μακεδόνας ήταν άλλη με αυτή που ήταν στο Ευαγγέλιο!!

Ανάρτηση μου «Το ξεκίνημα του εκβουλγαρισμού στο χωριό και η μεγάλη "γκάφα" με την Εξαρχία.».

Σλαβομακεδονική γλώσσα και διάλεκτοι.

« Ως μια απόδειξη της υποστήριξής μου στην ιδέα να χωρίσουμε εντελώς τα συμφέροντά μας από αυτά των άλλων βαλκανικών λαών και να συνεχίσουνε ανεξάρτητα την δική μας πολιτιστική και εθνική ανάπτυξη έγραψα το βιβλίο αυτό στην κεντρική μακεδονική διάλεκτο, την οποία εθνική διάλεκτο, την οποία από τώρα και στο εξής τη θεωρώ μακεδονική λογοτεχνική γλώσσα.

Οι ανορθοδοξίες που πιθανόν να παρουσιαστούν είναι αναμενόμενες, και μπορούν να διορθωθούν μόνο από κάποιον με πιο βαθιά γνώση της κεντρικής μακεδονικής διαλέκτου από αυτή που έχω εγώ.» Κρίστε Μισίρκωφ 1903,

 «Μακεδονικές Υποθέσεις, Za Makedonitzite Raboti», Εκδόσεις Πετσίβα, σελ. 13.

Αυτή αγαπητέ αναγνώστη είναι η «γένεση» της «μακεδονικής γλώσσας» το 1903 η οποία μέσα από συνέδρια και συμβούλια της Κομιτέρν θα λάβει την οριστική της μορφή το 1949 με την αλλαγή μερικών συμβόλων της βουλγαρικής αλφαβήτου, για να φαίνεται η διαφορά.

Έτσι απλά δια ορισμού.

Με την μόνη διαφορά ότι η εν λόγω διάλεκτος ήταν από τα φαβορί για τον ορισμό της επίσημης βουλγαρικής!
Δηλαδή η κεντρική μακεδονική διάλεκτος θα μπορούσε να ήταν η λόγια βουλγαρική.

Στο σημείο αυτό να αναφέρω μια σημαντική πληροφορία.

Για τον αγώνα αυτόν, δηλαδή της επισημοποίησης, η καλύτερα αν θέλετε της μη υποβάθμισης από αυτήν του Βελίκου Τάρνοβου, έδωσαν Βουλγαρομακεδόνες φοιτητές και λόγιοι από διάφορα σημεία της Μακεδονίας και οι οποίοι σπούδασαν και δημιουργούσαν στην Σόφια το 1893. Ανακήρυξαν την «Young Macedonian Literary Society» « Φιλολογικός Σύλλογος Νέων Μακεδόνων», με σκοπό την ενσωμάτωση και εμπλουτισμό της λόγιας βουλγαρικής με αυτή της  κεντρικής μακεδονικής διαλέκτου. 

Εξέδιδαν το περιοδικό "ΛΟΖΑ" , "ΑΜΠΕΛΟΣ", για τον λόγο αυτό ονομάζονται οι «ΛΟΖΑΡ’ς».

Μεταξύ των ιδρυτικών μελών ενεργά μέλη αργότερα των επαναστατικών οργανώσεων ΕΜΕΟ- ΒMORO-ΒΜΡΟ και Βερχόβεν-ΒMOΚ :

 Ο ιδρυτής ήταν ο Kosta Shahov αργότερα από τα ιδρυτικά μέλη της Βερχόβεν («Supreme Macedonian-Adrianople Committee»  «ΑΝΩΤΑΤΗ ΑΡΧΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΗΣ (ΒΕΡΧΟΒΕΝ)» (κλικ).

Και άλλοι

Evtim Sprostranov, Petar Pop Arsov, Thoma Karayovov, Hristo Popkotsev, Dimitar Mirchev, Andrey Lyapchev, Naum Tyufekchiev, Georgi Balaschev, Georgi Belev, Dame Gruev, Gotse Delchev, Luka Dzherov, Ivan Hadzhinikolov, Hristo Matov.

Μέλος ήταν και ο αργότερα πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Andrey Lyapchev .

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ.

Από τα λίγα που έγραψα βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα ότι από την στιγμή που δεν υπήρχε επίσημη βουλγαρική για αιώνες. αλλά «ισότιμες» σλαβικές διάλεκτοι σε όλη τη Βαλκανική, η ντοπολαλιά του χωριού μας είναι τόσο «μη καθαρή» (όπως έλεγαν παλαιότερα) όσο και οι άλλες υπόλοιπες, παράδειγμα της Σόφιας. 

Όλες είναι μίγματα τοπικών γλωσσών και διαλέκτων άλλων γλωσσών.

Σαν επίσημη βουλγαρική ορίστηκε η ανατολική διάλεκτος του Βελίκου Τάρνοβου.

Αυτά είναι τα «βουλγαρικά» για την Βουλγαρία.
Θα μπορούσε όμως να είναι κάποια άλλη, της Δυτικής Μακεδονίας, επί παραδείγματι.

Όμως ακριβώς αυτή που ήταν υποψήφια για επίσημη βουλγαρική βαπτίστηκε «μακεδονική»!!!

Δηλαδή αυτή που λέγεται σήμερα «μακεδονική» δηλαδή η κεντρική μακεδονική διάλεκτος είναι η επίσημη γλώσσα των Σκοπίων, θα γινόταν η επίσημη γλώσσα της Βουλγαρίας, αν κέρδιζαν τον αγώνα τους οι  ΛΟΖΑΡ΄ς,  Dame Gruev , Gotse Delchev κλπ!  

Οι οποίοι ¨Μακεδονιστές¨ σημειωτέον ήταν και οι δύο Βουλγαροδιδάσκαλοι, δηλαδή μάθαιναν στα Μακεδονόπουλα την επίσημη γλώσσα της Βουλγαρίας.

Και το ωραίο; 

η τρίτη υποψήφια, διάλεκτος, αυτή της Γκόρνο Τζουμαγιάς, σήμερα Μπλαγκόεγκραντ  διεκδικείται και από τις δύο γλώσσες, την βουλγαρική και τη σλαβομακεδονική ως διάλεκτος τους!

Επομένως και στη Σόφια και στα Σκόπια μιλούν την ίδια γλώσσα, για αυτούς που θεωρούν όλες τις  σλαβικές διάλεκτοι της νοτίου Βαλκανικής είναι διάλεκτοι της βουλγαρικής.

 Επίσης και γι’ αυτούς που θεωρούν ότι γλώσσα και εθνότητα είναι ταυτόσημη θυμίζω το φιλοσοφικό:

«το μπουζούκι είναι όργανο, ο χωροφύλακας είναι όργανο, άρα ο χωροφύλακας είναι μπουζούκι», 

δηλαδή η γλώσσα που μιλάς βουλγαρική, όσοι την μιλούν είναι Βούλγαροι, άρα  και σύ είσαι Βούλγαρος.

 Είναι θέμα ορισμού.

Βέβαια κάποιοι έγιναν όργανα και καλά μπουζούκια … αλλά ας το αφήσουμε αυτό.

Επομένως η δική μας, του χωριού μας, 

τι είναι τελικά, Βουλγαρική, Σλαβομακεδονική;

ΟΥΤΕ ΤΟ ΕΝΑ ΟΥΤΕ ΤΟ ΑΛΛΟ!

Το ωραίο το κράτησα για το τέλος.

Μέσα στις αναρίθμητες σλαβικές διαλέκτους υπάρχει και η Πομακική.

Οι Πομάκοι όχι μόνο δεν είναι σλάβοι αλλά έχουν δείξει στο παρελθόν έντονο αντιβουλγαρικό χαρακτήρα.

Επειδή έχω «βάσιμες υποψίες» ότι μερικές οικογένειες έχουν καταγωγή από το ΓΚΡΑΝΣΤΕΝ και  ΚΟΝΣΤΕΝ  (κλικ) και τους Πύργους, που όπως ανέφερα σε προηγούμενη ανάρτηση του αρχαιολόγου κ. Παπαθανασίου, θεωρούνταν πομακικοί οικισμοί, θεωρώ ότι η ομιλούμενη στο χωριό είναι πολύ κοντά αν όχι ταυτόσημη με την Πομακική γλώσσα (κλικ). 

Οι Πομάκοι ήταν μέχρι τα τέλη του 17^ου αιώνα ελληνορθόδοξοι, σχετικά δηλαδή πολύ αργά εκμουσουλμανίστηκαν, και έτσι δεν δέχθηκαν την αλλοίωση στη γλώσσα από την Εξαρχία και τα βουλγαρικά σχολεία.

Για δυνατούς μόνο λύτες.

Οι επαναστατικές βουλγαρικές οργανώσεις που ιδρύθηκαν το 1893 στη Θεσσαλονίκη και 1895 στη Σόφια ονομάζονται αντίστοιχα «Internal Macedonian-Adrianople Revolutionary Committee», «ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΗΣ» (κλικ)

και «Supreme Macedonian-Adrianople Committee»  «ΑΝΩΤΑΤΗ ΑΡΧΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΑΝΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΗΣ (ΒΕΡΧΟΒΕΝ)» (κλικ).

Και οι δύο μάχονται για την «Αυτονόμηση της Μακεδονίας και ΘΡΑΚΗΣ».

Για την Μακεδονία εφευρέθηκε η «μακεδονική εθνότητα» και η «μακεδονική γλώσσα» ως διαχωρισμός και διαφοροποίηση από τα βουλγαρικά μετά το 1903, με αποκορύφωμα το αίτημα για «Αυτονόμηση της Μακεδονίας και ΘΡΑΚΗΣ» από την Κομιτέρν το 1923, από την VMRO-Ενωμένη του Πανίτσα(κλικ) και τα Κομμουνιστικά κόμματα Ελλάδας και Βουλγαρίας.

Για την Μακεδονία τα καταφέρανε.

Για την Θράκη που πάει η αυτονόμησή της;

Έχουμε και δω «θρακική εθνότητα» και «θρακική γλώσσα» ή είναι και αυτοί «εθνικά Μακεδόνες»;;;