 |
| Ντράτσουβιτσα Μπάρα. Σκηνή με τον Πετροουσιώτη Πέτρο Μακεδόνα από την ταινία "Βαρεία κατάρα ο διχασμός". |
Του Γιώργου Καραμάνη του Ιωάννη, Καθηγητή ΜΕ Πετρούσας.
Αναδημοσίευση από 10.03.2010
Μπάρες ονομάζονται οι τεχνητές λίμνες όπου συγκεντρώνονται τα όμβρια ύδατα.
Η λέξη μπάρα απαντάται στα τοπικά γλωσσικά ιδιώματα της ευρύτερης περιοχής και σημαίνει τα στάσιμα και λιμνάζοντα ύδατα, όχι απαραίτητα σε τεχνητά κατασκευασμένες δεξαμενές.
Τέτοια είναι τα νερά της νεροποντής που μαζεύονται σε κοιλώματα των δρόμων (στα παλαιότερα χρόνια όλοι οι δρόμοι ήταν όλοι χωματόδρομοι, αφού η διαμόρφωση του καλντεριμιού ξεκίνησε πρώτα από την αυλή και αργότερα επεκτάθηκε στους κεντρικούς μόνο δρόμους) και τους καθιστούν αδιάβατους.
Μπορούμε λοιπόν να πούμε ότι ο όρος αυτός προσλαμβάνει δύο σημασίες: μια πρόσκαιρη και παροδική ως αποτέλεσμα της βροχής και μέχρι να απορροφηθούν τα λιμνάζοντα νερά του δρόμου αλλά και μια δεύτερη, μόνιμη σημασία, εκείνη της τεχνητής λίμνης ως αποτέλεσμα της ανθρώπινης παρέμβασης.
Η μόνιμη μπάρα μπορούσε όμως να σχηματιστεί και δίχως την ανθρώπινη παρέμβαση, όταν σε ένα εκτεταμένο φυσικό βαθούλωμα της γης συγκεντρώνονται τα νερά της βροχής δίχως να χρειαστεί κάποιο επικουρικό ανάχωμα.
Στη μακρόχρονη συγκράτηση των υδάτων συντείνει και το γεωλογικό υπόστρωμμα της περιοχής που διακρίνεται από μεγάλες πλάκες βράχων σε μικρό βάθος.
Το σημείο εκείνο αποτελεί μιαν ιδανική φυσική γαβάθα για την κατακράτηση των ομβρίων υδάτων.
Μια τέτοια μπάρα ήταν εκείνη που βρισκόταν στο χώρο του Ηρώου, στη Κάτω πλατεία. Σε κάποιες μπάρες, ο βραχώδης αυτός πυθμένας είναι μάλιστα ορατός.
Όταν η μπάρα είναι τεχνητή, η εκσκαφή της λακκούβας γίνεται με προσωπική εργασία των κατοίκων.
Ο πυθμένας είναι επικλινής με το βαθύτερο σημείο στο νότιο άκρο και σε σχήμα αυγοειδές. Στο νότιο άκρο κατασκευάζεται ανάχωμα πάνω από την επιφάνεια της γης.
Στις νεώτερες μπάρες, το ανάχωμα αυτό πήρε τη μορφή πετρόκτιστου τοίχου με λείο σοβά στην εσωτερική πλευρά που βρέχεται.
Σχετικά τώρα με τη χρήση της μπάρας η οποία αποτελούσε μιαν αποθήκη νερού, μπορούμε να επισημάνουμε τα ακόλουθα:
Βασική χρήση ήταν το πότισμα των κοπαδιών, της αγέλης, των ζώων που πηγαινοερχόταν καθημερινά στο χωράφι, είτε ως υποζύγια (πχ. μεταφορά δεματιών στο θέρος ή καπνού στα κοφίνια) είτε ζεμένα στα κάρα.
Έτσι εξηγείται και η ύπαρξη δέντρων γύρω από κάποιες μπάρες, για να μπορούν στη σκιά τους να ξαποστάσουν, ζώα και άνθρωποι.
Άλλη, ζωτικής σημασίας χρήση ήταν η άρδευση του καπνού το καλοκαίρι αλλά και των φυτωρίων για τα καπνόφυτα (χασλεμάδων) τα οποία φυτευόταν συνήθως σε μικρή απόσταση από κάποια μπάρα, στην άκρη του χωριού δίχως όμως αυτό να αποτελεί και τον γενικότερο κανόνα.
Αυτό γινόταν με τα καδιά, μεταλλικά δοχεία σε κωνικό σχήμα, δεμένα με σχοινί στα πλάγια του σαμαριού.
 |
| Η Στουγίανομπάρα. |
ΟΙ ΜΠΑΡΕΣ
1. ΝΟΒΑ ΜΠΑΡΑ (στη Μαντάλου, μετά τον Άγιο Παντελεήμονα και πριν από το μαντρί του Βόλακλη. Προοριζόταν κυρίως για το πότισμα της αγέλης).
2. ΤΟΥ ΣΤΟΓΙΑΝΗ (Στουγιάνομπάρα, κάτω ακριβώς από το σπίτι του πρώην Προέδρου Πετρούσας Κώστα Μαδεμλή),
3. ΤΟΥ ΚΥΡΤΣΗ (κάτω από το μαντρί του Πόπαρα (Γιάντσιου Κωννου. Σήμερα απέναντι από το συνεργείο του Ήλτσιου. Πήρε το όνομά της από το χωράφι του Κύρτση που βρίσκεται δίπλα).
4. ΤΟΥ ΣΤΟΪΚΟΥ (κάτω από το εργοστάσιο του Τσιαμουρά, στα δεξιά του κεντρικού δρόμου για το χωριό).
5. ΝΤΡΑΤΣΙΟΥΒΙΤΣΑ (η πιο γνωστή από όλες τις μπάρες, με το χαρακτηριστικό δέντρο που το χτύπησε ο κεραυνός και το έκοψε στα δύο. Βγαίνοντας από το χωριό προς τη παλαιά διασταύρωση για Δράμα βρίσκεται στα δεξιά του δρόμου).
6. ΤΟΥ ΤΡΕΠΚΑ (κάτω από τη μπάρα βρισκόταν το χωράφι του Τρέπκα. Ήταν σε χρήση μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970. Αργότερα μπαζώθηκε και στη θέση της διαμορφώθηκε το πάρκο που βρίσκεται απέναντι από το καφέ «Στίλβη»).
7. ΡΟΥΣΝΟΥΑ ΜΠΑΡΑ (στα μαντριά του Γιάντσιου, κάτω από το Κουρί, στα αριστερά του δρόμου των Πύργων, η οποία χρησίμευε κυρίως για να ποτίζεται η αγέλη με τα αγελάδια).
8. ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ (βρισκόταν εκεί όπου στήθηκε το Ηρώον, στη Κάτω πλατεία. Είχε στην άκρη της μεγάλο τσινάρι. Τα καλοκαίρια κατεβάζανε εκεί τα γίδια του Βλαδιμήρη (Τσιάνιου) για πότισμα. Αυτό συνέβαινε πριν από το 1920. Σε σωζόμενη φωτογραφία από τη πυρπόληση του χωριού στις 20 Οκτωβρίου 1912, διακρίνεται αγέλη από αγελάδες στο βόρειο άκρο της μπάρας).
9. ΤΟΥ ΑΝΤΟΝΚΑ η ΛΙΜΝΗ ΤΟΥ ΠΑΠΑ (η μπάρα αυτή κατασκευάστηκε σε χωράφι που διέθεσε ο Αντώνκας. Κατασκευάστηκε μετά το 1950 με προσωπική εργασία των κατοίκων. Όταν τελείωσε το έργο, ο παπα-Κώστας πετούσε μήλα στο κόσμο από τη χαρά του).
Εκτός από τις μπάρες του χωριού, υπήρχαν ακόμη πέντε στο κάμπο:
Άγιος Νικόλας,
Αγία Μαρίνα,
Μπάρινκα,
Καραμάνμπαρα,
του Σόλτα.
